ಹಾಡಾಂ

ಸಂಪಾದಕೀಯ್:

ಜಿಣ್ಯೆಂತ್ ಜಿಕಲ್ಲಿಂ ಸಕ್ತೆವಂತ್ ಹಾಡಾಂ
 
ಆಮ್ಚ್ಯಾ ದೆಶಾಂತ್ ಸಾಮಾಜಿಕ್ ಆನಿ ಲೊಕಾ ಸಂಖ್ಯಾಂತ್ ಜಾವ್ನ್ ಆಸ್ಚೆ ಬದ್ಲಾವಣೆಚೊ (demographic transformation) ಪರಿಣಾಮ್ ಜಾವ್ನ್ ಎಕ್ಸುರ್‍ಯಾ ಪ್ರಾಯೆಸ್ತಾಂಚೊ ಸಂಕೊ ಚಡುನ್ ಆಸಾ.  ಜಿಣಿಭರ್ ಭುರ್ಗ್ಯಾಂಚ್ಯಾ ಫುಡಾರಾ ಖಾತಿರ್ ಘೊಳುನ್, ಭುರ್ಗಿಂ ತಾಂಚ್ಯಾ ತಾಂಚ್ಯಾ ಫುಡಾರಾಕ್ ಪಾವ್ಲ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್, ಹಿಂ ಪ್ರಾಯೆಸ್ತಾಂ ಆತಾಂ ಘರಾಂನಿ ಆನಿ ಆಸ್ರ್ಯಾಂನಿ ಖಿನ್ನ್ ಜಾವ್ನ್ ಎಕ್ಸುರ್ಪಣಾಂತ್ ವಳ್ವಳ್ಚಿಂ ಪಳೆಂವ್ಕ್ ಮೆಳ್ತಾತ್. ಬದ್ಲಲ್ಲೆ ಜಿಣ್ಯೆರಿತಿವರ್ವಿಂ ಆಜ್ ಕುಟಮ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಪತಿ-ಪತಿಣ್ ಆನಿ ಭುರ್ಗಿಂ ಇತ್ಲ್ಯಾರಚ್ ಸೀಮಿತ್ ಜಾಲಾಂ. ಕುಟ್ಮಾಂ 'ಲ್ಹಾನ್' ಜಾಲ್ಯಾಂತ್ ಮ್ಹಣ್ಚೆ ವರ್ನಿಂ ಮನಾಂ ಲ್ಹಾನ್ ಜಾವ್ನ್ ಕುಟ್ಮಾಂ ತುಟುನ್ ‘ಕುಡ್ಕೆ’ ಜಾಲ್ಯಾಂತ್ ಮ್ಹಣ್ಚೆಂ ಸೊಂಪೆಂ. ಹ್ಯಾ ಅಲ್ಪ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಂತ್ ಪ್ರಾಯೆಸ್ತಾಂ ಲೆಕಾ ಭಾಯ್ರ್ ಪಡುನ್ ವೊರೆವಿಂಗಡ್ ಎಕ್ಸುರಿಂ ಜಾವ್ನ್ ಜನೆಲಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಸರಳಾ ಭಿತರ್ ಶೂನ್ಯ್ ದೊಳ್ಯಾಂನಿ ಭಾಯ್ರ್ ಪಳೆತಾತ್.  
 
ಹಾಂಗಾ ಜನೆಲಾಂ ಪಾಟ್ಲ್ಯಾನ್ ತಿಳ್ಚಿಂ ಹಾಡಾಂ ಸಂವೇದನ್‍ಶೀಳ್ ಕವಿ ಪಿ.ಜೆ.ಕರುಗಳ್ನಡೆಚ್ಯಾ ದೊಳ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಂಪ್ಡಾತಾತ್.  ಹ್ಯಾ ಹಾಡಾಂಚೆ ಹಾಲ್ ಆನಿ ಸಮಾಜಾಂತ್ಲೆಂ ಕರಾಳ್ ಸತ್  ಮಾರ್ಮಿಕ್ ರಿತಿನ್ ಸೊಂಪ್ಯಾ ಉತ್ರಾಂನಿ ಕವಿನ್ ಹಾಂಗಾ ಪಿಂತ್ರಾಯ್ಲಾಂ. ಹಾಂಗಾ ಹಿಂ ಹಾಡಾಂ ಅಸಹಾಯಕ್ ದಿಸ್ತಾತ್ ತರೀ ಕವಿತಾ ಭೊಗ್ತಾನಾ ಸುಸ್ತಾತಾ ಕಿ ಆಪ್ಲೆಂ ಆನಿ ಭುರ್ಗ್ಯಾಂಚೆಂ  ಜಿವಿತ್ ಫಳಾದಿಕ್ ಕರ್ನ್ ಜಿಣ್ಯೆಂತ್ ಜೀಕ್ ಜೊಡಲ್ಲಿಂ ಹಿಂ ಪ್ರಾಯೆಸ್ತಾಂ ಅಸಹಾಯಕ್ ನ್ಹಯ್, ಪುಣ್  ಆಪ್ಲ್ಯಾ ದಾತಾರಾಂಕ್  ಸಾಂಡುನ್ ಘಾಲ್ಚಿಂ ತಾಂಚಿಂ ಭುರ್ಗಿಂಚ್ ಅಸಹಾಯಕ್! ಕಾಂಯ್ ಕೊಣಾಚ್ಯಾ ಕಾಳ್ಜಾಕ್ ಕವಿಚಿಂ ಉತ್ರಾಂ ನಾಟ್ವೊನ್ ಪ್ರಾಯೆಸ್ತಾಂಕ್ ಕುಟ್ಮಾಚ್ಯಾ ಮುಕುಟಾಚೆಂ ಸ್ಥಾನ್ ಮೆಳತ್ ತರ್ ಹ್ಯೆ ಕವಿತೆಚೊ ಶೆವೊಟ್ ಸುಫಳ್ ಜಾಯ್ತ್ ಕೊಣ್ಣಾ!
 
-ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಎಲ್ ಡಿಕೂನ್ಹಾ
 
ಕವಿತಾ:

ಹಾಡಾಂ
 
ಕೂಡ್ ಮೊಳುನ್ ರಗತ್ ಘಾಮೆವ್ನ್
ಜಿಣ್ಯೆ ಪಂಥಾರ್ ಝರಲ್ಲಿಂ
ಚಾರ್ ವೊಣದಿ ಮಧೆಂ
ಮಾಸ್ ಇರುನ್ ಕಾತಿರ್ ಉರಲ್ಲಿಂ
ರೊಂಬಲ್ಲ್ಯಾ ಝಾಡಾಥಾವ್ನ್
ಪಾಕ್ಳ್ಯೊ ಜಾವ್ನ್ ಝಡಲ್ಲಿಂ
ತಿಂ ಹಾಡಾಂ ಉಲಯ್ತಾಲಿಂ
ಕಾಳ್ಜಾಂ ಮನಾ ಕಡಯ್ತಾಲಿಂ
 
ಜನೆಲಾಂಚ್ಯಾ ಸರಳಾಂ
ಪಾಟ್ಲ್ಯಾನ್ ತಿಳ್ಚಿಂ
ದೂರ್ ದೂರ್ ದಿಗಂತಾಕ್
ಪಳೆವ್ನ್ ರಾಂವ್ಚಿಂ
ದೆಖ್ಚ್ಯಾ ಶೂನ್ಯಥಾವ್ನ್
ಉಜ್ವಾಡಾ ಆಶೆವ್ನ್ ಬಸ್ಚಿಂ
ತಿಂ ಹಾಡಾಂ ಉಲಯ್ತಾಲಿಂ
ಪಳಯ್ತಲ್ಯಾಂಕ್ ರಡಯ್ತಾಲಿಂ
 
ತಾಂಣಿಚ್ ಲಾಯಿಲ್ಲ್ಯಾ ವೊಡ್ತಾಂತ್
ಝಾಡಾಂಕ್ ಫಾಂಟೆ ಫುಟ್ತಾತ್
ಸೊಭಿತ್ ಪಾಕ್ಳ್ಯೊ ಫುಲ್ತಾತ್
ವಾರ್‍ಯಾಕ್ ಮಜೆನ್ ಧಲ್ತಾತ್
ವೊಡ್ತಾ ಮ್ಹಾಲಿಕ್ ಸೊಡ್ತಾತ್
ಉದ್ಕಾ ಥಾಲಿ ಲೊಟ್ತಾತ್
ತಿಂ ಹಾಡಾಂ ಉಲಯ್ತಾಲಿಂ
ವೊಡ್ತಾ ಫುಲಾಂಕ್ ಆಟಯ್ತಾಲಿಂ
 
ತಿಂ ಉಲಯ್ತಾಲಿಂ ಝಾಡಾಂಲಾಗಿಂ
ಮಾಡಾಂಲಾಗಿಂ, ಫುಲಾಂಲಾಗಿಂ
ನಾ ದಿಸ್ತ್ಯಾ ವಾರ್‍ಯಾಲಾಗಿಂ
ಧಾಂವ್ತ್ಯಾ ವ್ಹಾಳಾಲಾಗಿಂ
ಕೆನ್ನಾ ಕೆನ್ನಾ ತಿಳ್ಚ್ಯಾ ತಾರಾಂಲಾಗಿಂ
ಕಾಳ್ಜಾಂತ್ಲ್ಯಾ ತುಫಾನ್ ಲ್ಹಾರಾಂಲಾಗಿಂ
ತಿಂ ಹಾಡಾಂ ಉಲಯ್ತಾಲಿಂ
ಜಿಣ್ಯೆ ಘಡ್ಯೊ ಝರಯ್ತಾಲಿಂ
 
ಹಾಂಚಾ ರಗ್ತಾಚ್ಯೆ ಜೊಡಿರ್
ತಿಂ ಸಗ್ಳಿಂ ಮಿರಯ್ತಾಲಿಂ
ವ್ಹಾಜಂತ್ರಾಂ ವ್ಹಾಳ್ತಾಲಿಂ
ಹಿಂ ಆಸ್ರ್ಯಾಂತ್ ಲೊಳ್ತಾಲಿಂ
ಸುರ್ಯೊ ಅಸ್ತಂತಾನಾ
ನಿರಾಶೆನ್ ಗಳ್ತಾಲಿಂ
ತಿಂ ಹಾಡಾಂ ಉಲಯ್ತಾಲಿಂ
ಜಿಬೆಕ್ ಲೊಣ್ಚೆಂ ಸಾರಯ್ತಾಲಿಂ
 
ನೀಸ್ ವಾಂಟ್ಯಾಕ್ ಉರವ್ನ್
ಪೇಜ್ ತಾಂಕಾಂ ಭರಯ್ಲಿ
ತಾಂಚೆ ಕುಡಿಕ್ ದುಕ್ತಾಂ
ಆಪ್ಲಿಂ ದುಕಾಂ ವ್ಹಾಳಯ್ಲಿಂ
ಎಕ್ಸುರ್‌ಣಾಚ್ಯೆ ದುಕಿನ್
ಪಾಕ್ಯಾಕ್ ದೀಷ್ಟ್ ಲಾವ್ನ್ ರಾವಲ್ಲಿಂ
ತಿಂ ಹಾಡಾಂ ಉಲಯ್ತಾಲಿಂ
ಮೊಗಾಕ್ ದುಕಾಂನಿ ಮೊಲಾಯ್ತಾಲಿಂ
 
-ಪಿ.ಜೆ.ಕರುಗಳ್ನಡೆ, ಬಾರ್ಕುರ್.

संपदकीय:

जिणयेंत जिकल्लीं सक्तेवंत हाडां

आमच्या देशांत सामाजीक आनी लोका संख्यांत जावन आसचे बदलावणेचो (demographic transformation) परिणाम जावन एकसु़ऱ्या प्रायेस्तांचो सको चडून आसा. जिणीभर भुरग्यांच्या फुडारा खातीर घोळून, भुरगीं तांच्या तांच्या फुडाराक पावल्या उपरांत, हीं प्रायेस्तां आतां घरांनी आनी आसऱ्यांनी खिन्न जावन एकसुरपणांत वळवळचीं पळेंवक मेळतात. बदलल्ले जिणये रितीवरवीं आज कुटम म्हळ्यार पती-पतीण आनी भुरगीं इतल्यारच सीमित जालां. कुटमां ल्हान जाल्यांत म्हणचे वरनीं मनां ल्हान जावन तुटून 'कुडके' जाल्यांत म्हणचें सोंपें. ह्या अलप्या चिंतपांत प्रायेस्तां लेका भायर पडून वोरेविंगड एकसुरीं जावन जनेलांतल्या सरळा भितर शून्य दोळ्यांनी भायर पळेतात.

हांगा जनेलां पाटल्यान तिळचीं हाडां संवेदनशीळ कवी पि. जे. करुगळनडेच्या दोळ्यांक सांपडातात. ह्या हाडांचे हाल् आनी समाजांतलें कराळ सत मार्मीक रितीण् सोंप्या उत्रांनी कवीन हांगा पिंत्रायलां. हांगा हीं हाडां असहायक दिसतात तरी कविता भोगतान सुस्ताता कि आपलें आनी भुरग्यांचें जिवीत फलाधीक करन जिणयेंत जीक जोडल्लीं हीं प्रायेस्तां असहायक न्हय. पुण आपल्या दातारांक सांडून घालचीं तांचीं भुरगींच असहायक! कांय कोणाच्या काळजाक कविचीं उतरां नाटवोन प्रायेस्तांक कुटमाच्या मुकुटाचें स्थान मेळत तर हे कवितेचो शोवोट सुफळ जायत कोण्णा!

- एंड्र्यू एल् डिकून्हा

कविता:

हाडां

कूडा मोळून रगत घामेवन
जिणये पंथार झरल्लीं
चार वोणदीं मधें
मास इरून कातीर उरल्लीं
रोंबल्ल्या झाडा थावन
पाकळ्यो जावन झडल्लीं
तीं हाडां उलयतालीं
काळजां मनां कडयतालीं

जनेलांच्या सरळां
पाटल्यान तिळचीं
दूर दूर दिगंताक
पळॆवन रांवचीं
देखच्या शून्या थावन
उजवाडा आशेवन बसचीं
तीं हाडां उलयतालीं
पळयतल्यांक रडयतालीं

तांणींच लायल्ल्या वोडतांत
झाडांक फांटे फुटतात
सोभीत पाकळ्यो फुलतात
वाऱ्याक मजेन धलतात
वोडता म्हालीक सोडतात
उदका थाली लोटतात
तीं हाडां उलयतालीं
वोडता फुलांक आटयतालीं

तीं उलयतालीं झाडांलागीं
माडांलागीं, फुलांलागीं
ना दिसत्या वाऱ्यालागीं
धांवत्या व्हाळालागीं
केन्नां केन्नां तिळच्या तारां लागीं
काळजांतल्या तूफान ल्हारांलागीं
तीं हाडां उलयतालीं
जिणये घडयो झरयतालीं

हांच्या रगताचे जोडीर
तीं सगळीं मिरयतालीं
व्हाजंत्रां व्हाळतालीं
हीं आसऱ्यांत लोळतालीं
सुर्यो अस्तमताना
निराशेन गळतालीं
तीं हाडां उलयतालीं
जिबेक लोणचें सारयतालीं

नीस वांटयाक उरवन
पेज तांकां भरयली
तांचे कुडीक दुकतां
आपलीं दुकां व्हाळयलीं
एकसुरपणाचे दुकीन
पाक्याक दीष्ट लावन रावल्लीं
तीं हाडां उलयतालीं
मोगाक दुकांनी मोलायतालीं.
 
-पी. जे. करुगळनडे, बारकूर