ಸಂಪಾದಕೀಯ್:
ಸ್ವತಂತ್ರ್ ದೇಶಾಂತ್ ಜುಜೆ ನೆಣಾರ್ ಆನಿ ವೊಗೆ ಜಾಣಾರ್!
ಜುಜೆಚೆಂ ಕಾಮ್ ಮಾಡಾರ್ ಚಡುನ್ ನಾರ್ಲ್ ಕಾಡ್ಚೆಂ. “ಹೊ ಜೂನ್, ತೆಂ ಆಡ್ಸರ್; ಹೊ ವಾಂಜ್, ಹೊ ಸುಕೊ; ಎಕಾ ಖಿಣಾನ್, ಎಕೆ ನದ್ರೆನ್ ತಾಕಾ ಕಳ್ತಾ”! ತಾಚ್ಯಾ ಕಾಮಾ ಥಂಯ್, ತಾಕಾ ಮೆಳ್ಚೆ ಕೂಲಿವಿಶಿಂ ಪುರ್ತಿ ಜಾಣ್ವಾಯ್ ಆಸ್ಚೊ ಜುಜೆ “ನೆಣಾರ್” ಕಸೊ ಜಾಲೊ? ದಣ್ಸಣ್ಯಾಂಕ್ ಬಲಿ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾಚೆಂ ಅಜ್ಞಾನಚ್, ತಾಚೆವಯ್ರ್ ಜುಲುಮ್ ಚಲಯ್ತೆಲ್ಯಾಕ್ ಬಳ್ ದಿತಾ. ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಅತ್ಮವಿಶ್ವಾಸಾಚೆರ್ ಹಲ್ಲೊ ಕರ್ನ್, ರಿತೊ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ ಬಂಡವಾಳ್‍ಶಾಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ದುಸ್ಮಾನಾಕ್ ಪಾರ್ಕುಂಚೆಂ ಗಿನ್ಯಾನ್ ಜುಜೆ ಬಾವ್ಡ್ಯಾಲಾಗಿಂ ನಾತಲ್ಲೆಂ.
ತರ್, ಜುಜೆ ತಸಲ್ಯಾ ಸಾದ್ಯಾ ಭೊಳ್ಯಾ ಮನ್ಶಾನ್, ಮತ್ಲಬಿ ಸಂಗ್ತಿಂವಿಶಿಂ ನೆಣಾರಿ ಜಾವ್ನ್, ಆಪ್ಲ್ಯಾಚ್ ಸಂಸಾರಾಂತ್ ಆನಂದಾನ್ ಜಿಯೆಂವ್ಚೆಂ ಚೂಕ್ ? ವಾ ಜಾಣ್ತ್ಯಾಂನಿ, ಶಿಕ್ಪ್ಯಾಂನಿ, ಬುದ್ವಂತಾಂನಿ ನೆಣಾರ್ಪಣಾಚೊ ವೇಸ್ ಪಾಂಗುರ್ನ್ ಅನ್ಯಾಯ್ ಆನಿ ಭೊಂವಾರಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಭಯಾನಕ್ ಗಜಾಲಿಂ ವಿಶಿಂ ವೊಗೆಂ ರಾಂವ್ಚೆಂ ಚೂಕ್? ದುಬ್ಳೊ ಲೋಕ್ ದುಶ್ಟ್ ಲೊಕಾಂಚ್ಯಾ ನಿಯಂತ್ರಣಾಖಾಲ್ ಅಸಾತ್. ಗಿರೆಸ್ತಾಂಚ್ಯೆ ಮರ್ಜೆನ್ ದೇಶ್ ಚಲುನ್ ಆಸಾ ತಶೆಂ ಭೊಗ್ತಾ. “ಭಾಗಿ ದುರ್ಬಳೆ ತಾಂಚೆಂ ಜಾವ್ನಾಸಾ ಸರ್ಗಿಂಚೆಂ ರಾಜ್” ಮ್ಹಣ್ ದುರ್ಬಳ್ಯಾಕ್ ಸರ್ಗಿಂಚ್ಯಾ ರಾಜಾಚೆಂ ಸುಖ್ ದಾಕೊವ್ನ್ ಸಂಸಾರಿ ರಾಜಾಂತ್ ತಾಚ್ಯಾ ಪಾಯಾಂಕ್ ಖಾಡುಂ ಘಾಲ್ನ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಫಾಯ್ದ್ಯಾಕ್ ಗಳ್ಸುಂಚೆಂ, ದಣ್ಸುಂಚೆಂ ಕಿತ್ಲೆಂ ಸಾರ್ಕೆಂ?, ರಾಶ್ಟ್ರವಾದಾಚೊ ಶ್ಹೆಲೊ ಪಾಂಗ್ರುನ್, ದುಬ್ಳ್ಯಾ ಲೊಕಾಕ್ ಬಾನಾವ್ನ್ ತಾಂಕಾಂ ಜಾತಾತಿತ್ಲೆಂ ಅಜ್ಞಾನಿ ಆನಿ ಗುಲಾಮ್‍ಗಿರಿಂತ್ ದವ್ರುಂಕ್ ವ್ಹಡ್ ಪ್ರಮಾಣಾಂತ್ ದುಡು ಖರ್ಚ್ ಕರ್ನ್ ಆಸಾತ್. ಜಾಣಾರ‍್ಯಾಂಚಿ ಮಿಡಿಯಾ ತಾಂಚಿಂ ಗಾಣಾಂ ಗಾವ್ನ್ ಅಸಾ.
ಹಿ ಕವಿತಾ ಸುರ್ವೆರ್ ವಾಚ್ತಾನಾ ಭುರ್ಗ್ಯಾಂಕ್ ಸಹಜಲ್ಲಿ ಏಕಾ ಕಥಾ ತಶೆಂ ಭೊಗ್ತಾ ತರೀ ಖೊಲಾಯೆನ್ ವಾಚ್ತಾನಾ, ಘೊಳ್ಚ್ಯಾ ದುಬ್ಳ್ಯಾಕಚ್ ತಾಚ್ಯಾ ಘಾಮಾಸಂಗಿಂ ಶಿಜೊವ್ನ್, ತಾಚೆಂ ರಗತ್ ಆಟೊವ್ನ್, ತಾಕಾ ರಿತೆಂ ಕರ್ನ್ ವಂಚಿತ್ ಕರ‍್ಚಿ ಬಂಡವಾಳ್‍ಶಾಯಿಚ್ಯಾ ಕಾಳೊಕಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಖೊಟೆ ಕುಶಿಚೆರ್ ಉಜ್ವಾಡ್ ಘಾಲ್ಚಿ ಏಕ್ ಬಳ್ವಂತ್ ಕವಿತಾ ಮ್ಹಣ್ಯೆತ್. ದೆ. ಅಮಿತಾ ಸುರ್ಲಕಾರ್ ಅನಂತ್‍ಕಾಳಾಚ್ಯಾ ಆನಂದಾಕ್ ಪಾವ್ಲ್ಯಾ ತರೀ ತಿಚ್ಯೆ ಕವಿತೆಚೊ ಉಜೊ ಹಾಂಗಾ ಪಾಲ್ವೊಂಚ್ಯಾ ತಸಲೊ ನ್ಹಯ್.
- ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಎಲ್ ಡಿಕೂನ್ಹಾ
ಕವಿತಾ:
ಜುಜೆ ನೆಣಾರ್
ಎಕಾ ಮಾಡಾವಯ್ಲ್ಯಾನ್ ದುಸ್ರ್ಯಾ ಮಾಡಾರ್
ಪಾಡ್ಟಾ ನಾರ್ಲ್ ಜುಜೆ ನೆಣಾರ್
ಪಾಯಾಂತ್ ದೊರಿಯೆ ವಾಳೆ
ಮನೀಸ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಮನೀಸ್
ಪುಣ್ ಮಾಡಾರ್ ತಾಚೆ ಮಾಕ್ಡಾ ಚಾಳೆ.
ಹೊ ಜೂನ್, ತೆಂ ಆಡ್ಸರ್
ಹೊ ವಾಂಜ್, ಹೊ ಸುಕೊ
ಎಕಾ ಖಿಣಾಂತ್, ಎಕೆ ನದ್ರೆನ್
ತಾಕಾ ಕಳ್ಟಾ ಹೊ ಮಾಡ್‌ಗಾ ಪೊಕೊ
ಶಂಭರ್-ದೆಡ್ಶೆಂ ಸಗ್ಳೆ ಮಾಡ್ ಝೊಡ್ಲೆ
ಹಜಾರಾ-ಹಜಾರಾಂನಿ
ಭಲ್ಲ್ಯೊ ನಾಲ್ಲಾ ರಾಶಿ.
ಎಕಾ ಮಾಡಾಚೆರ್ ತೀನ್ ನಾಲ್ಲ್
ಹಿಶೆಬ್ ಲಾಯ್ತಾಂ ಲಾಯ್ತಾಂ
ಜುಜೆ ವೊಂಠಾರ್ ಫುಲ್ಲೊ ಹಾಂಸೊ.
ಇತ್ಲ್ಯಾನ್ ಆಯ್ಲೊ ಏಕ್ ಧೆಂಗ್ಸೊ
’ಜುಜೆ ತುಂ ಮ್ಹಜೊ ರೀಣಿ
ಬಾಪಾಯ್ನ್ ತುಜೆ ದಿಂವ್ಚಿ ಆಸ್ಲಿಂ
ರುಪ್ಯಾಚಿಂ ಪಾಂಚ್ಶಿಂ ನಾಣಿ
ದೊನ್ಶೆಂ ತುಜೆ ಫಿಟ್ಲೆ
ಆನಿ ತಿನ್ಶೆಂ ಉಲ್ಲೆ.’
ಜುಜೆ ಹಾಂಸೊ ಉಜೊ ಕಸೊ
ಧನ್ಯಾ ಉತ್ರಾಂನಿ ಪಾಲ್ವಲೊ
ಮಾತ್ ಧನ್ಯಾ ವೊಂಠಾರ್
ಫುಲ್ಲೊ ಹಾಂಸೊ
ಕರುನ್ ಜುಜೆ ರಿತೊ ಪೊಸೊ.
- ದೆ. ಅಮಿತಾ ಸುರ್ಲಕಾರ್
(’ಅಮಿತಾಚ್ಯೊ ಕವಿತಾ’ ಪುಸ್ತಕಾಂತ್ಲಿ ಕವಿತಾ)
संपादकीय:
स्वतंत्र देशांत जुजे नेणार आनी वोगे जाणार!
जुजेचें काम माडार चडून नारल काडचें. “हो जून, तें आडसर; हो वांज, हो सुको; एका खिणान, एके नद्रेन ताका कळता”! ताच्या कामा थंय, ताका मेळचे कूलिविशीं पुरती जाण्वाय आसचो जुजे “नेणार” कसो जालो? दणसण्यांक बली जाल्ल्याचें अज्ञानच, ताचेवयर जुलूम चलयतेल्याक बळ दिता. आपल्या अत्मविश्वासाचेर हल्लो करन, रितो केल्ल्या बंडवाळशाय म्हळ्ळ्या दुस्मानाक पारकुंचें गिन्यान जुजे बावड्यालागीं नातल्लें.
तर, जुजे तसल्या साद्या भोळ्या मनशान, मतलबी संगतींविशीं नेणारी जावन, आपल्याच संवसारांत आनंदान जियेंवचें चूक ? वा जाणत्यांनी, शिकप्यांनी, बुद्वंतांनी नेणार्पणाचो वेस पांगूर्न अन्याय आनी भोंवारांतल्या भयानक गजालीं विशीं वोगें रांवचें चूक? दुबळो लोक दुश्ट लोकांच्या नियंत्रणाखाल असात. गिरेस्तांचे मर्जेन देश चलून आसा तशें भोगता. “भागी दुरबळे तांचें जावनासा सर्गिंचें राज” म्हण दुरबळ्याक सर्गिंच्या राजाचें सूख दाकोवन संसारी राजांत ताच्या पायांक खाडूं घालन आपल्या फायद्याक गळसुंचें, दणसुंचें कितलें सारकें?, राश्ट्रवादाचो श्हेलो पांग्रून, दुबळ्या लोकाक बानावन तांकां जातातितलें अज्ञानी आनी गुलामगिरींत दवरुंक व्हड प्रमाणांत दुडू खर्च करन आसात. जाणार्यांची मिडिया तांचीं गाणां गावन असा.
ही कविता सुर्वेर वाचताना भुरग्यांक सहजल्ली एका कथा तशें भोगता तरी खोलायेन वाचताना, घोळच्या दुबळ्याकच ताच्या घामासंगीं शिजोवन, ताचें रगत आटोवन, ताका रितें कर्न वंचीत कर्ची बंडवाळशायिच्या काळोकांतल्या खोटे कुशिचेर उज्वाड घाल्ची एक बळवंत कविता म्हण्येत. दे. अमिता सुर्लकार अनंतकाळाच्या आनंदाक पावल्या तरी तिचे कवितेचो उजो हांगा पालवोंच्या तसलो न्हय.
- आंडऱ्यू एल डिकून्हा
कविता:
जुजे नेणार
एका माडावयल्यान दुसऱ्या माडार
पाडटा नारल जुजे नेणार
पायांत दोरये वाळे
मनीस म्हळ्यार मनीस
पूण माडार ताचे माकडा चाळे.
हो जून, तें आडसर
हो वांज, हो सुको
एका खिणांत, एके नद्रेन
ताका कळटा हो माडगा पोको
शंभर-देडशें सगळे माड झोडले
हजारा-हजारांनी
भल्ल्यो नाल्ला राशी.
एका माडाचेर तीन नाल्ल
हिशेब लायतां लायतां
जुजे वोंठार फुल्लो हांसो.
इतल्यान आयलो एक धेंगसो
’जुजे तूं म्हजो रीणी
बापायन तुजे दिंवची आसलीं
रुप्याचीं पांचशीं नाणी
दोनशें तुजे फिटले
आनी तिनशें उल्ले.’
जुजे हांसो उजो कसो
धन्या उतरांनी पालवलो
मात धन्या वोंठार
फुल्लो हांसो
करून जुजे रितो पोसो.
- दे. अमिता सुर्लकार
(’अमिताच्यो कविता’ पुस्तकांतली कविता)