ಕವಿತಾ ಬರೊಂವ್ಚಿ ಕಶಿ?
(ಕವಿ ಕೆ. ವಿ. ತಿರುಮಲೇಶ್ ಕನ್ನಡಾಚೊ ಪ್ರಸಿದ್ಧ್ ಕವಿ. 'ಆತಾಂ ಜೀವಂತ್ ಆಸ್ಚ್ಯಾ ಕನ್ನಡಾಚ್ಯಾ ಕವಿಂ ಪಯ್ಕಿ ತಾಕಾ ಮಿಕ್ವುಂಚೊ ದುಸ್ರೊ ನಾ' ಮ್ಹಣುನ್ ತಾಚೊ 'ಅರಬ್ಬಿ' ಪುಸ್ತಕ್ ವಾಚಲ್ಲೆ ಜಾಯ್ತೆ ಸಾಂಗ್ತಾತ್. ಕವಿತೆವಿಶಿಂ ಜಾಯ್ತ್ಯಾ ನೆಮಾಳ್ಯಾಂನಿ ತೊ ಸರಾಗ್ ಬರಯ್ತಾ. ಕಾಸರ್‌ಗೋಡ್ಚ್ಯಾ ಕಾರಡ್ಕ ಮ್ಹಳ್ಳೆಕಡೆ ತೊ 1940 ವರ್ಸಾ ಜಲ್ಮಲ್ಲೊ. ಕಾಸರಗೋಡ್, ತಿರುವನಂತಪುರ, ಹೈದರಾಬಾದಾಂತ್ ಶಿಕಪ್. ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಾಹಿತ್ಯಾಂತ್ ಎಮ್. ಎ.; ಭಾಷಾವಿಗ್ಯಾನಾಂತ್ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ. ಕೇರಳಾಚ್ಯಾ ಜಾಯ್ತ್ಯಾ ಶಿಕ್ಪಾ ಸಂಸ್ಥ್ಯಾಂನಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅಧ್ಯಾಪಕ್ ಜಾವ್ನ್ ವಾವ್ರ್. ಹೈದರಾಬಾದಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಇನ್ಸ್‌ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಒಫ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಎಂಡ್ ಫೊರೇನ್ ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜಸ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಅಧ್ಯಾಪಕ್. 2002 ವರ್ಸಾ ನಿವೃತ್ತ್. ಉಪ್ರಾಂತ್ ಆಮೇರಿಕ, ಯೆಮೆನ್ ದೇಶಾಂನಿ ಶಿಕೊಂವ್ಚೊ ವಾವ್ರ್. ಆತಾಂ ಹೈದರಾಬಾದಾಂತ್ ವಸ್ತಿ.
ಹಾಂಗಾಸರ್ ದಿಲ್ಲೆಂ ಲೇಖನ್, ಕವಿಚ್ಯೆ ಪರ್ವಣ್ಗೆನ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಪರ್ಗಟ್ ಕೆಲಾಂ - ಸಂಪಾದಕ್)
ಸರ್, ಕವಿತಾ ಬರೊಂವ್ಚಿ ಕಶಿ? ಮ್ಹಣುನ್ ಜಾಯ್ತಿಂ ಯುವಜಣಾಂ ಮ್ಹಜೆಲಾಗಿಂ ವಿಚಾರ್‍ತಾತ್. ಹಾಂವ್ ಕಿತೆಂ ಸಾಂಗುಂ? ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ್ ಜಾವ್ನ್ ಹಾಂವೆಂ ಸಾಂಗುಂಕ್ ಆಶೆಂವ್ಚೆಂ, 'ಕಶೆಂ ಮ್ಹಣುನ್ ಕಳಿತ್ ಆಸಲ್ಲೆಂ ತರ್, ಹಾಂವಚ್ ಬರಯ್ತೊಂ ನ್ಹಯ್?' ಮ್ಹಣುನ್. ಪುಣ್ ತಶೆಂ ಸಾಂಗ್ಚೆಂ ಅಣ್ವೆಪಣ್ ಜಾತಾ. ತಾಚ್ಯಾ ಬದ್ಲಾಕ್, 'ಬರಯಾ, ಬರಯಿಲ್ಲೆಂ ಕವಿತಾ ಜಾಂವ್ಚ್ಯೆ ಸಾಧ್ಯತೆಕ್ ರಾಕುನ್ ರಾವಾ!' ಮ್ಹಣ್ ಸಾಂಗ್ತಾಂ. 'ಬರಯಿಲ್ಲೆಂ ಕವಿತಾ ವ್ಹಯ್ ಯಾ ನ್ಹಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಕಳ್ಚೆಂ ಕಶೆಂ?' ವಿಚಾರ್‍ತಾತ್; 'ತೆಂ ವಾಚ್ಪಿ ಸಾಂಗ್ತಾತ್. ಆಮಿ ತ್ಯಾವಿಶಿಂ ಮೌನ್ ಆಸ್ಲ್ಯಾರ್ ಪುರೊ' ಮ್ಹಣುನ್ ಸಾಂಗ್ತಾಂ. ಹಾಚ್ಯಾಕಯ್ ವ್ಹರ್‍ತೆ ತೃಪ್ತೆಚಿ ಜಾಪ್ ಮ್ಹಾಕಾ ಕಳಿತ್ ನಾ.
ಸತ್ ಸಾಂಗ್ಚೆಂ ತರ್, ಮ್ಹಜ್ಯೆ ಪ್ರಾಯೆಚ್ಯೆ ಮರ್‍ಯಾದೆಕ್ ಭೋವ್ಶಾ ಮ್ಹಜೆಲಾಗಿಂ ಅಶೆಂ ವಿಚಾರ್‍ತಾತ್. ಪುಣ್ ಆನ್ಯೇಕ್ಯೆ ದಿಶ್ಟಿನ್ ಸಾಂಗ್ಚೆಂ ಜಾಲ್ಯಾರ್, ಕವಿತಾ ಬರೊಂವ್ಚೆವಿಶಿಂ ನವ್ಯಾಂಕ್ ಹುಮೆದ್ ಆಸ್ತಾ. ಅಸಲೆಂ ಭೊಳೆಪಣ್ ಕವಿತಾ ಬರೊಂವ್ಕ್ ಗರ್ಜೆಚೆಂ. ನಿಜಾಯೆಂತ್, ಇತ್ಲಿಂ ವರ್‍ಸಾಂ ಹಾಂವ್ 'ಕವಿತಾ' ಮ್ಹಣ್ಚಿಂ ರಚ್ಣಾಂ ಬರೊವ್ನಚ್ ಆಯ್ಲಾಂ ಜಾಲ್ಯಾರಯ್ ನಿಜಾಯ್ಕಿ ಕವಿತಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಕಿತೆಂ, ತಿ ಕಶಿ ಯೆತಾ, ವಾಚ್ಪಿ ತಿ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಸ್ವೀಕಾರ್ ಕರ್‍ತಾತ್ ಯಾ ತಿರಸ್ಕಾರ್ ಕರ್‍ತಾತ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಮ್ಹಾಕಾ ಕಳಿತ್ ನಾ. ಕಳಿತ್ ಆಸಲ್ಲೆಂ ತರ್ ಭೋವ್ಶಾ ಹಾಂವ್ ಬರೊಂವ್ಕ್ ವೆತೊನಾ. ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ತ್ಯಾಉಪ್ರಾಂತ್ ಕವಿತಾ ಪಾಟಿಂ ಪರ್‍ತತಾ ಸೊಡ್ಲ್ಯಾರ್ ಸೃಷ್ಟಿ ಜಾಯ್ನಾ.
ತಿತ್ಲೆಂಚ್ ನ್ಹಯ್ ಆಮಿ ಆಸ್ಚ್ಯಾ ಹ್ಯಾ ಕಾಳಾಂತ್ ಕವಿತೆಕ್ ಆಮ್ಕೆಂ ಏಕ್ ವಿವರಣ್ ನಾ. ಆದ್ಲ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಕವಿತೆಚೆಂ ಠರಾವಣ್ ಅಶೆಂ ಆಸುಂಕ್ ಜಾಯ್, ಛಂದಾಖಾಲ್ ಬರೊಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್, ತಾಂತುಂ ಸಾವ್ಳಿರುಪಾಂ, ಜವ್ಳಿಂರುಪಾಂ ತಸಲೆ ಅಲಂಕಾರ್ ಆಸುಂಕ್ ಜಾಯ್, ಪ್ರಾಸ್ ಆಸುಂಕ್ ಜಾಯ್, ಮಧುರ್ ಭೊಗ್ಣಾಂ ಆನಿ ಲಯ್ ಆಸುಂಕ್ ಜಾಯ್ ಮ್ಹಣುನ್ ಜಾಯ್ತೆ ರಿತಿಚಿಂ ಸೂತ್ರಾಂ ಆಸಲ್ಲಿಂ; ಆಧುನಿಕ್ ಕಾಳಾನ್ ಹಿಂ ಸೂತ್ರಾಂ ಮಸ್ತುನ್ ಸೊಡ್ಲ್ಯಾಂತ್. ಆಜ್ ತುಮಿ ಪ್ರಾಸಾಂತ್ ಕವಿತಾ ಬರಯ್ಲಿ ಜಾಲ್ಯಾರ್ ತಿ ಆದ್ಲ್ಯಾ ಕಾಳಾಚೊ ಉಡಾಸ್ ಹಾಡೊಂವ್ಚೆ ತಸಲಿ ಆಸ್ತಾ; ಆಯ್ಚ್ಯಾ ಕಾಳಾಕ್ ಸಹಜಲ್ಲಿ ಆಸನಾ. ತಶೆಂಚ್ ರೂಪಕಾಂ ವಯ್ರ್ ರೂಪಕಾಂ ಹಾಡ್ಲಿಂ ಜಾಲ್ಯಾರ್ ತೇಂಯ್ ಚಡಿತ್ ಕೃತಕ್ ಭೊಗ್ತಾ. ಅಸಲ್ಯೊ ಗಡಿ ನಾತಲ್ಲ್ಯಾ ಆಂಗ್ಣಾಂತ್ ಕಸಲೋಯ್ ಖೆಳ್ ಖೆಳ್ಚೆಂ ಕಷ್ಟ್. ಆಯ್ಚೆಂ ಆಮ್ಚೆಂ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಚ್ ಆಮ್ಚೆಂ ಬಂಧನ್ ಜಾಲಾಂ. 'ಫ್ರೀವರ್ಸ್' ಯಾ ಮುಕ್ತಛಂಧ್ ಮ್ಹಣ್ಚೆಂ ಜೆಂ ರೂಪ್ ಆಸಾ, ತೆಂ ಬೋವಚ್ ಕಲಾತ್ಮಕ್ ಜಾವ್ನ್ ವಾಪರಲ್ಲ್ಯಾ ಟಿ. ಎಸ್. ಎಲಿಯಟಾಕ್ ಸಯ್ತ್ ಧೊಸಲ್ಲೆಂ ಸವಾಲ್. ತಿತ್ಲೆಂಚ್ ನ್ಹಯ್, ಛಂದಾಕ್ ಖಾಲ್ ಜಾವ್ನ್ ಬರಯಿಲ್ಲೊ ಶೇಕ್ಸಪಿಯರ್ ಸಯ್ತ್ ತವಳ್ ತವಳ್ ಛಂದ್ ದಾಂಟುನ್ ವೆಚ್ಯಾಂತ್ ಸಂತೊಸ್ ಆಪ್ಣಾಯಿಲ್ಲೊ ಮನೀಸ್. ಹೆಂಚ್ ಘುಂವ್ಡಾವ್ನ್ ಸಾಂಗ್ಚೆಂ ತರ್, ಮುಕ್ತ್‌ಛಂದಾಚ್ಯಾ ಭಿತರಚ್ ಛಂದ್-ಗಂಧ್ ದಾಕೊಂವ್ಕ್ ಸಾಧ್ಯ್ ಆಸಾ. ಆಧುನಿಕ್ ಕವಿಂನಿ ಘಾಲ್ಲೆ ಗೀಟ್ ಅಸ್ಪಷ್ಟ್ ಜಾವ್ನಾಸುನ್, ವಾಚ್ಪ್ಯಾಚ್ಯಾ ಮನಾಕ್ ಮಾತ್ರ್ ಸೀಮಿತ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಬರಿ ದಿಸ್ತಾತ್. ತೆ ಅಸ್ಪಷ್ಟ್ ಆಸಲ್ಲ್ಯಾ ತಿತ್ಲೆ ಸಮಾಧಾನಾಚೇಯ್ ಜಾವ್ನಾಸ್ತಾತ್.
ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಯು. ಆರ್. ಅನಂತಮೂರ್ತಿ ತಸಲೆ ಕಾವ್ಯಪ್ರೇಮಿ ಅಪ್ರೂಪಚ್ ಮ್ಹಣ್ಯೆತ್. ಸ್ವತಾ ಕಾದಂಬರಿಕಾರ್ ತರಯ್, ಕವಿತೆವಿಶಿಂ ತಾಂಕಾಂ ವಿಶೇಶ್ ಆಸಕ್ತ್ ಆಸಲ್ಲಿ. ಭೋವ್ಶಾ ತಾಂಚೆ ತಸಲೆ ನಿರೂಪಕ್ ನಾತಲ್ಲೆ ತರ್, ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಅಡಿಗ ತಿತ್ಲೆ ಏಕ್ ಫಾಮಾದ್ ಜಾತೆನಾಂತ್ ಕೊಣ್ಣಾ. ಅನಂತಮೂರ್ತಿನ್ ಸ್ವತಾ ಬರಯಿಲ್ಲ್ಯೊ ಜಾಯ್ತ್ಯೊ ಕವಿತಾ ಮ್ಹಾಕಾ ಭಾರೀಚ್ ಆಂವಡ್ತಾತ್. ಏಕ್ ಪಾವ್ಟಿಂ ಹಾಂವೆಂ ತಾಂಕಾಂ ಏಕ್ ಪತ್ರ್ ಬರೊವ್ನ್, 'ತುಮ್ಕಾಂ ಕವಿತೆಚೆಂ ಗುಪೀತ್ ಕಳಿತ್ ಆಸಲ್ಲ್ಯಾಬರಿ ಮ್ಹಾಕಾ ಭೊಗ್ತಾ, ದಯಾ ದವರುನ್ ಮ್ಹಾಕಾಯ್ ಥೊಡೆಂ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಸಾಂಗನಾಂತ್?' ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ. 'ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಮ್ಹಜಿಂ ಖೆಳ್ಕುಳಾಂ ಕರ್‍ತಾಯ್!' ಮ್ಹಣುನ್ ತಾಂಣಿ ಜಾಪ್ ದಿಲ್ಲಿ. ಹಾಂವೆಂ ಕಾಂಯ್ ತಾಂಚಿಂ ಖೆಳ್ಕುಳಾಂ ಕರುಂಕ್ ನಾತಲ್ಲಿಂ. ತಾಂಚ್ಯಾ ಕವಿತೆಂವಿಶಿಂ ಹೊಗ್ಳಿಕ್ ದಾಕೊಂವ್ಚಿ ತಿ ಏಕ್ ರೀತ್ ಜಾವ್ನಾಸಲ್ಲಿ. ಕವಿತಾ ಬರೊಂವ್ಕ್ ಏಕ್ ಗುಪೀತ್ 'ರೆಸಿಪಿ' ಆಸಾ ಮ್ಹಣುನ್ ಹಾಂವ್ ಪಾತ್ಯೆನಾ. ಪುಣ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಲಿಪಲ್ಲ್ಯೆ ಕವಿತೆವಿಶಿಂ ಏಕ್ ವಿಶೇಸ್ ಸಾಂಗಜಾಯ್ ಪಡ್ತಾ. ಅನಂತಮೂರ್ತಿ ಕಾದಂಬರಿಕಾರ್ ಜಾವ್ನ್ ಫಾಮಾದ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್, ತಾಚ್ಯೊ ಕವಿತಾ ಪಾಟಿಂ ಉರ್‍ಲ್ಯಾತ್. ತಿತ್ಲೆಂಚ್ ನ್ಹಯ್ ತಾಚಿ ಕಾವ್ಯಶೈಲಿ ಸಯ್ತ್ ವಿಶಿಷ್ಟ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್, ತೆ ಕವಿಚ್ ನ್ಹಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ಅಭಿಪ್ರಾಯ್ ಚಾಲ್ತೆರ್ ಆಸಾ. ಪುಣ್ ತೊ ಸಾರ್ಕೊ ನ್ಹಯ್; ತಾಚ್ಯೊ ಕವಿತಾ ಪಸಂದ್ ಕರ್‍ಚೆ ಜಾಯ್ತಿಂ ಆಸಾತ್, ತ್ಯಾಪಯ್ಕಿ ಹಾಂವಯ್ ಎಕ್ಲೊ. ಖರಿ ಗಜಾಲ್ ಕಿತೆಂಕಿ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಏಕ್ ಕವಿತಾ ಸಕ್ಡಾಂಕಯ್ ಪಸಂದ್ ಜಾಯ್ಜಾಯ್ ಮ್ಹಣ್ ಕಾಂಯ್ ನಾ. ಸಕ್ಡಾಂಕ್ ಪಸಂದ್ ಜಾಂವ್ಚ್ಯೊ ಕವಿತಾ ಆಸುಂಕ್ ಪುರೊ; ಪುಣ್, ಸರ್ವಾಂಕ್ ಪಸಂದ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ನಾಂತ್ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಎಕಾ ಕಾರಣಾಕ್ ಏಕ್ ಕವಿತಾ, ಕವಿತಾಚ್ ನ್ಹಯ್ ಮ್ಹಣುನ್ ಸಾಂಗುಂಕ್ ಜಾಯ್ನಾ. ಯುಗ್‍ಧರ್ಮಾ ಪ್ರಕಾರ್ ಕವಿತೆಕ್ ಲಗ್ತಿ ಧೋರಣಾಂ ಸಯ್ತ್ ಬದಲ್ಚಿಂ ಆಮಿ ಪಳೆತಾಂವ್.
ಕವಿಂವಿಶಿಂ ಸಯ್ತ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಆಮಿ ಮಾಂದುನ್ ಘೆತಲ್ಲ್ಯೊ ಆಶಾ-ಅಪೇಕ್ಷಾ ಆಸ್ತಾತ್. ಕವಿ ತಶೆ ಆಸ್ತಾತ್, ಅಶೆ ಆಸ್ತಾತ್, ಚ್ಯಾರ್ ದೇಶ್ ಭೊಂವಲ್ಲೆ ಆಸ್ತಾತ್, ಜಿಣ್ಯೆಚೊ ಜಾಯ್ತೊ ಅನ್ಭೋಗ್ ಜೊಡಲ್ಲೆ ಆಸ್ತಾತ್ ಮ್ಹಣುನ್ ಜಾಯ್ತೆ ಚಿಂತಾತ್. ಪುಣ್ ವಾಸ್ತವಾಂತ್, ಲೋಕ್ ಕಶೆ ವೆವೆಗ್ಳೆ ಆಸ್ತಾತ್ ಕಶೆ ಕವಿ ಸಯ್ತ್ ತಶೇಚ್ ಆಸ್ತಾತ್. ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ತೆ ಸಯ್ತ್ ಮನೀಸ್. ಹೆರಾಂಚ್ಯೆ ವಾಟೆರ್ ಚಲ್ಚೆ ಕವಿ ಸ್ವತಾಚ್ಯೊ ಕವಿತಾ ಬರೊಂವ್ಕ್ ಸಕನಾಂತ್ - ಹಾಂವ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಪ್ರಭಾವಾವಿಶಿಂ ಉಲಯ್ನಾ, ಪಾಟ್ಲಾವ್ ಕರ್‍ಚೆವಿಶಿಂ ಸಾಂಗುನ್ ಆಸಾಂ. ತರೀ ಪಾಟ್ಲಾವ್ ಕರ್‍ತಲೆ ಸವ್ಕಾಸ್ ಸ್ವಂತ್‌ಪಣಾತೆವ್ಶಿಂ ಘುಂವ್ಚೇಂಯ್ ಆಮ್ಕಾಂ ದಿಸ್ತಾ. ಥೊಡ್ಯಾಂಕ್ ಮಾತ್ರ್ ತೆಂ ಸಾಧ್ಯ್ ಜಾಯ್ನಾಸ್ತಾಂ ವಚತ್.
ಎಕುಣ್ವಿಸಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ಲಿ ಆಮೇರಿಕನ್ ಕವಯಿತ್ರಿ ಎಮಿಲಿ ಡಿಕಿನ್ಸನ್ ಹಾಂವೆಂ ಪಸಂದ್ ಕರ್‍ಚ್ಯಾ ಕವಿಂ ಪಯ್ಕಿ ಎಕ್ಲಿ. ತಿಚಿ ಏಕ್ ಸಾನ್ ಕವಿತಾ ಆಸಾ, 'ಪ್ರಯರಿ ಕರ್‍ಚೆಂ' ಮ್ಹಣುನ್ ತಾಚೆಂ ನಾಂವ್. ಹಿ ಕವಿತಾ ಆಸಾ ತಶಿ ಹಾಂಗಾ ದಿಲ್ಯಾ, ಉಪ್ರಾಂತ್ ತಾಚೊ ಕೊಂಕಣಿ ಅನುವಾದ್ ದಿಲಾ:
To make a prairie it takes a clover and one bee,
One clover, and a bee
And revery.
The revery alone will do,
If bees are few.
-Emile Dickinson, "To make a prairie"
ಪ್ರಯರಿ ಕರ್‍ತಾಂ ಮ್ಹಣ್ಚಿಚ್ ಏಕ್ ಅದ್ಭುತ್ ಕಲ್ಪನಾ. ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಪ್ರಯರಿ ಕೊಣಯ್ ಕರಿನಾ. ತಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ್ ರಿತಿನ್ ಜಾಂವ್ಚಿ. ಪ್ರಯರಿ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ತಣಾಚೊ ವಿಸ್ತಾರ್ ಮಳೊ. ಹೆಂ ತಣ್ ಸಯ್ತ್ ಭೋವ್ ಉಂಚಾಯೆಕ್ ವಾಡ್ಚೆ ತಸಲೆಂ, ತಶೆಂಚ್ ಹ್ಯಾ ಜಾಗ್ಯಾಂನಿ ಬೊಲಿಂ ಸಯ್ತ್ ಥಂಯ್ ಹಾಂಗಾ ಝಳ್ಕೆಕ್ ಯೆತಿತ್. ಪುಣ್ ರೂಕ್ ಆಸ್ಚೆ ಅಪ್ರೂಪ್. ಹಾಂವ್ ಗಾಂವಾಂತ್ ಶಾಳೆಂತ್ ಶಿಕ್ತಾಸ್ತಾನಾ, ಪ್ರಯರಿ, ಸವಾನ್ನಾ, ಸ್ಟೆಪ್ಪೀಸ್ ಜಾಯ್ತಿಂ ನಾಂವಾಂ ಮ್ಹಾಕಾ ಭಾರಿಚ್ ಆಕರ್ಷಣಾಚಿಂ ಜಾಲ್ಲಿಂ. ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಗಾಂವಾ ಪಲ್ತಡಿ ಕಿತೆಂ ಪೂರಾ ಆಸಾ ಮ್ಹಣ್ ಪಳೆಂವ್ಕ್ ಅತ್ರೆಗುನ್ ಆಸಲ್ಲೊ ಕಾಳ್ ತೊ. ಮುಖಾರಿಂ ಹಾಂವ್ ಆಮೇರಿಕಾಕ್ ಪಾವಲ್ಲ್ಯಾ ವೆಳಾ ಪ್ರಯರಿ ಖುದ್ಧ್ ದೊಳ್ಯಾಂನಿ ಪಳೆಂವ್ಚೊ ಸುಯೋಗ್ ಲಾಭ್ಲೊ. ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಗಾಂವ್ಚ್ಯಾ ಕರಡಾಚ್ಯಾ ದೊಂಗ್ರಾಚೆಂ ವಿಸ್ತಾರ್ ರೂಪ್ ತೆಂ ಮ್ಹಣ್ ಭೊಗ್ಲೆಂ. ಪುಣ್ ಚಡ್ ದಾಟಾಯ್ ಯಾ ಉಂಚಾಯ್ ನಾಸ್ಚೆಂ ತಣ್. ಅಸಲೆ ತಣಾಮಳೆ ಆಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ್ ಸಂಸ್ಥಾನಾಚ್ಯಾ ಮಧ್ಲ್ಯಾಭಾಗಾಂತ್ ಜಾಯ್ತೆ ಆಸಾತ್. ಡಿಕಿನ್ಸನ್ ಸಯ್ತ್ ಅಸಲ್ಯಾಚ್ ಎಕಾ ಮಧ್ಲ್ಯಾಭಾಗಾಂತ್ಲಿ ಕವಯಿತ್ರಿ. ಮಸಾಚುಸೆಟ್ಸಾಚ್ಯಾ ಆಮ್‍ಹರ್ಸ್ಟ್ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಪ್ರದೇಶಾಂತ್ ಜಲ್ಮುನ್ ವಾಡುನ್ ಥಂಯಿಂಚ್ ಮರಣ್ ಪಾವಲ್ಲಿ.
ಹೆಂ ಲ್ಹಾನ್ ಕವನ್ ಜೀವ್ ಭರ್‍ಚೆ ತಸಲೆಂ ಆಸಾ. ಪ್ರಯರಿ ಕರ್‍ಚೆಂ ಭೋವ್ ಸಲೀಸ್; ಏಕ್ ಕ್ಲೋವರ್, ಏಕ್ ಮ್ಹೊಂವಾಮೂಸ್, ಮಾಗೀರ್ ಏಕ್ ಮನಾಲ್ಹಾರ್ ಪುರೊ ಮ್ಹಣ್ಚೆಂಚ್ ಮತಿಕ್ ಉಲ್ಲಾಸ್ ಹಾಡ್ಚಿ ಸಂಗತ್; ಆನಿ ಮ್ಹೊಂವಾಮೂಸ್ ಉಣೆ ಆಸ್ಲ್ಯಾರ್ ಫಕತ್ ಮನಾಲ್ಹಾರ್ ಪುರೊ ಮ್ಹಣ್ಚೇಂಯ್ ಖುಶಿ ದಿಂವ್ಚಿ ಗಜಾಲ್. ಫಕತ್ ಪಾಂಚ್ ವೊಳಿಂನಿ ತೊ ಕಸಲೊ ಅರ್ಥ್ ದಿಪ್ಕಲಾ ಪಳೆಯಾ! ಕವಿತೆಕ್ ಜಾಯ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಹೆಂಚ್ ನ್ಹಯ್? ವ್ಹಯ್ ಮ್ಹಣ್ಚ್ಯಾಕ್ ಹಿ ಕವಿತಾಚ್ ಸಾಕ್ಸ್. ದೊನಾಂಯ್ಕಿ ಜಾಯ್ ಜಾಲ್ಲಿಂ ಕಾಂಯ್ ಥೊಡಿಂ ಪರಿಕರಾಂ; ತಶೆಂಚ್ (ಡಿಕಿನ್ಸನಾನ್ ರೆವರಿ ಮ್ಹಣ್ಚೆ ತಸಲೆಂ) ಮನಾಲ್ಹಾರ್.
ಡಿಕಿನ್ಸನ್ ಆಮ್‍ಹರ್ಸ್ಟ್ ಸೊಡುನ್ ಕೆದಳಾಯ್ ಖಂಯ್ಸರಯ್ ವಚುಂಕ್ ನಾ; ತಿಚೆಂ ಅಧಿಕೃತ್ ಶಿಕಪ್ ಸಯ್ತ್ ಭೋವ್ ಥೊಡೆಂ. ಪುಣ್, ಸ್ವತಾಚ್ಯಾ ಪ್ರರಿಶ್ರಮಾಂತ್ ಜಾಯ್ತಿಂ ಪುಸ್ತಕಾಂ ವಾಚ್ತಾಲೆಂ. ತಾಚ್ಯಾ ಘರಾ ಯೇವ್ನ್ ವೆಚಿಂ ಸೈರೀಂಯ್ ಕೊಣಚ್ ನಾತಲ್ಲಿಂ. ಅಸಲಿ ಏಕ್ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಚಿಂತುನ್ ಪಳೆಯಾ. ಹಿ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬರ್‍ಯೆ ಕವಿತೆಕ್ ಸಹಕಾರ್ ನ್ಹಯ್ ಮ್ಹಣುನ್ ಕೊಣಯ್ ಸಾಂಗಿತ್. ಪುಣ್ ಡಿಕಿನ್ಸನಾನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷೆಂತ್ ಶ್ರೇಷ್ಠ್ ಮ್ಹಣುನ್ ಮಾಂದ್ಚೆ ತಸಲ್ಯೊ ಕವಿತಾ ಬರೊವ್ನ್ ಘಾಲ್ಯಾತ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ವಾಸ್ತವ್. ತಿತ್ಲೆಂಚ್ ನ್ಹಯ್, ತಾಚ್ಯಾ ಜಿವಿತಾಕಾಳಾಂತ್ ಪರ್ಗಟ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯೊ ಫಕತ್ ಸಾತಾಟ್ ಕವಿತಾ ಮಾತ್ರ್. ಉರಲ್ಲ್ಯೊ ಪುರಾಯ್ ಲ್ಹಾನ್-ಸಾನ್ ಕಾಗ್ದಾ ಕುಡ್ಕ್ಯಾಂನಿ ತೆಂ ಬರೊವ್ನ್ ಗೆಲ್ಲೆಂ. ತ್ಯೊ ಲೊಕಾಚ್ಯಾ ದೊಳ್ಯಾಂಕ್ ಪಡ್ಲ್ಯೊ ಮ್ಹಣ್ಚೆಂಚ್ ಏಕ್ ಆಕಸ್ಮಿಕ್. ಕವಿತೆಚೆಂ ಅದೃಷ್ಟ್ ಸಯ್ತ್ ತಾಚೊ ವಾಂಟೊ ಕಾಂಯ್?
- ಕೆ. ವಿ. ತಿರುಮಲೇಶ್ (ಕೊಂಕಣಿಕ್: ಮೆಲ್ವಿನ್ ರೊಡ್ರಿಗಸ್)
कविता बरोंवची कशी?
(कवी के. वी. तिरुमलेश कन्नडाचो प्रसिद्ध कवी. 'आतां जीवंत आसच्या कन्नडाच्या कवीं पयकी ताका मिकवुंचो दुसरो ना' म्हणून ताचो 'अरब्बी' पुस्तक वाचल्ले जायते सांगतात. कवितेविशीं जायत्या नेमाळ्यांनी तो सराग बरयता. कासरगोडच्या कारडका म्हळ्ळेकडे तो १९४० वर्सा जल्मल्लो. कासरगोड, तिरुवनंतपूर, हैदराबादांत शिकप. इंगलीष साहित्यांत एम. ए.; भाषाविग्यानांत पिएचडी. केरळाच्या जायत्या शिकपा संस्थ्यांनी इंगलीष अध्यापक जावन वावर. हैदराबादांतल्या सेंट्रल इन्सटिट्यूट ऑफ इंगलीष एँड फोरॅन लॅंग्वेजस हांगासर अध्यापक. २००२ वर्सा निवृत्त. उपरांत आमेरिका, येमेन देशांनी शिकोंवचो वावर. आतां हैदराबादांत राबितो.
हांगासर दिल्लें लेखन, कविच्ये पर्वणगेन हांगासर पर्गट केलां - संपादक)
सर, कविता बरोंवची कशी? म्हणून जायतीं युवजणां म्हजेलागीं विचारतात. हांव कितें सांगूं? प्रामाणीक जावन हांवें सांगूंक आशेंवचें, 'कशें म्हणून कळीत आसल्लें तर, हांवच बरयतों न्हय?' म्हणून. पूण तशें सांगचें अण्वेपण जाता. ताच्या बदलाक, 'बरया, बरयिल्लें कविता जांवच्ये साध्यतेक राकून रावा!' म्हण सांगतां. 'बरयिल्लें कविता व्हय या न्हय म्हळ्ळें आमकां कळचें कशें?' विचारतात; 'तें वाचपी सांगतात. आमी त्याविशीं मौन आसल्यार पुरो' म्हणून सांगतां. हाच्याकय व्हरते तृप्तेची जाप म्हाका कळीत ना.
सत सांगचें तर्, म्हज्ये प्रायेच्ये मऱ्यादेक भोवशा म्हजेलागीं अशें विचारतात. पूण आन्येक्ये दिश्टीन सांगचें जाल्यार, कविता बरोंवचेविशीं नव्यांक हुमेद आसता. असलें भोळेपण कविता बरोवंक गर्जेचें. निजायेंत, इतलीं वरसां हांव 'कविता' म्हणचीं रचणां बरोवनच आयलां जाल्यारय निजायकी कविता म्हळ्यार कितें, ती कशी येता, वाचपी ती कित्याक स्वीकार करतात या तिरस्कार करतात म्हळ्ळें म्हाका कळीत ना. कळीत आसल्लें तर भोवशा हांव बरोवंक वेतोना. कित्याक म्हळ्यार, त्याउपरांत कविता फाटीं परतता सोडल्यार सृष्टी जायना.
तितलेंच न्हय आमी आसच्या ह्या काळांत कवितेक आमकें एक विवरण ना. आदल्या काळार कवितेचें ठरावण अशें आसुंक जाय, छंदाखाल बरोवंक जाय, तांतूं सावळीरुपां, जवळींरुपां तसले अलंकार आसुंक जाय, प्रास आसुंक जाय, मधूर भोगणां आनी लय आसुंक जाय म्हणून जायते रितिचीं सूत्रां आसल्लीं; आधुनीक काळान हीं सूत्रां मस्तून सोडल्यांत. आज तुमी प्रासांत कविता बरयली जाल्यार ती आदल्या काळाचो उडास हाडोंवचे तसली आसता; आयच्या काळाक सहजल्ली आसना. तशेंच रूपकां वयर रूपकां हाडलीं जाल्यार तेंय चडीत कृतक भोगता. असल्यो गडी नातल्ल्या आंगणांत कसलोय खेळ खेळचें कष्ट. आयचें आमचें स्वातंत्र्यच आमचें बंधन जालां. 'फ्रीवर्स' या मुक्तछंध म्हणचें जें रूप आसा, तें बोवच कलात्मक जावन वापरल्ल्या टी. एस. एलियटाक सयत धोसल्लें सवाल. तितलेंच न्हय, छंदाक खाल जावन बरयिल्लो शेक्सपियर सयत तवळ तवळ छंद दांटून वेच्यांत संतोस आपणायिल्लो मनीस. हेंच घुंवडावन सांगचें तर, मुक्तछंदाच्या भितरच छंद-गंध दाकोवंक साध्य आसा. आधुनीक कविंनी घाल्ले गीट अस्पष्ट जावनासून, वाचप्याच्या मनाक मात्र सीमीत म्हळ्ळेबरी दिसतात. ते अस्पष्ट आसल्ल्या तितले समाधानाचेय जावनासतात.
आमच्या काळार यू. आर. अनंतमूर्ती तसले काव्यप्रेमी अपरूपच म्हण्येत. स्वता कादंबरीकार तरय, कवितेविशीं तांकां विशेश आसक्त आसल्ली. भोवशा तांचे तसले निरूपक नातल्ले तर, गोपालकृष्ण अडीग तितले एक फामाद जातेनांत कोण्णा. अनंतमूर्तीन स्वता बरयिल्ल्यो जायत्यो कविता म्हाका भारीच आंवडतात. एक फावटीं हांवें तांकां एक पत्र बरोवन, 'तुमकां कवितेचें गुपीत कळीत आसल्ल्याबरी म्हाका भोगता. दया दवरून म्हाकाय थोडें कित्याक सांगनांत?' म्हळ्ळें. 'कित्याक म्हजीं खेळकुळां करताय!' म्हणून तांणी जाप दिल्ली. हांवें कांय तांचीं खेळकुळां करुंक नातल्लीं. तांच्या कवितेंविशीं होगळीक दाकोंवची ती एक रीत जावनासल्ली. कविता बरोवंक एक गुपीत 'रेसिपी' आसा म्हणून हांव पात्येना. पूण हांगासर लिपल्ल्ये कवितेविशीं एक विशेस सांगजाय पडता. अनंतमूर्ती कादंबरीकार जावन फामाद जाल्ल्यान, ताच्यो कविता फाटीं उरल्यात. तितलेंच न्हय ताची काव्यशैली सयत विशिष्ट जाल्ल्यान, ते कवीच न्हय म्हळ्ळो अभिप्राय चाल्तेर आसा. पूण तो सारको न्हय; ताच्यो कविता पसंद करचे जायतीं आसात, त्यापयकी हांवय एकलो. खरी गजाल कितेंकी म्हळ्यार एक कविता सकडांकय पसंद जायजाय म्हण कांय ना. सकडांक पसंद जांवच्यो कविता आसुंक पुरो; पूण, सर्वांक पसंद जावंक नांत म्हळ्ळ्या एका कारणाक एक कविता, कविताच न्हय म्हणून सांगुंक जायना. यूगधर्मा प्रकार कवितेक लगती धोरणां सयत बदलचीं आमी पळेतांव.
कविंविशीं सयत आमकां आमी मांदून घेतल्ल्यो आशा-अपेक्षा आसतात. कवी तशे आसतात, अशे आसतात, च्यार देश भोंवल्ले आसतात, जिण्येचो जायतो अनभोग जोडल्ले आसतात म्हणून जायते चिंतात. पूण वास्तवांत, लोक कशे वेवेगळे आसतात कशे कवी सयत तशेच आसतात. कित्याक म्हळ्यार ते सयत मनीस. हेरांच्ये वाटेर चलचे कवी स्वताच्यो कविता बरोवंक सकनांत - हांव हांगासर प्रभावाविशीं उलयना, पाटलाव करचेविशीं सांगून आसां. तरी पाटलाव करतले सवकास स्वंतपणातेवशीं घुंवचेंय आमकां दिसता. थोड्यांक मात्र तें साध्य जायनासतां वचत.
एकुण्विसाव्या शेकड्यांतली आमेरिकन कवयित्री एमिली डिकिन्सन हांवें पसंद करच्या कवीं पयकी एकली. तिची एक सान कविता आसा, 'प्रयरी करचें' म्हणून ताचें नांव. ही कविता आसा तशी हांगा दिल्या, उपरांत ताचो कोंकणी अनुवाद दिला:
To make a prairie it takes a clover and one bee,
One clover, and a bee
And revery.
The revery alone will do,
If bees are few.
-Emile Dickinson, "To make a prairie"
प्रयरी करतां म्हणचीच एक अदभूत कल्पना. कित्याक म्हळ्यार प्रयरी कोणय करिना. ती नैसर्गीक रितीन जांवची. प्रयरी म्हळ्यार तणाचो विस्तार मळो. हें तण सयत भोव उंचायेक वाडचे तसलें, तशेंच ह्या जाग्यांनी बोलीं सयत थंय हांगा झळकेक येतीत. पूण रूक आसचे अपरूप. हांव गांवांत शाळेंत शिकतासताना, प्रयरी, सवान्ना, स्टेप्पीस जायतीं नांवां म्हाका भारीच आकर्षणाचीं जाल्लीं. म्हज्या गांवा पल्तडी कितें पूरा आसा म्हण पळेवंक अत्रेगून आसल्लो काळ तो. मुखारीं हांव आमेरिकाक पावल्ल्या वेळा प्रयरी खुद्ध दोळ्यांनी पळेंवचो सुयोग लाभलो. आमच्या गांवच्या करडाच्या दोंग्राचें विस्तार रूप तें म्हण भोगलें. पूण चड दाटाय या उंचाय नासचें तण. असले तणामळे आमेरिका संयुक्त संस्थानाच्या मधल्याभागांत जायते आसात. डिकिन्सन सयत असल्याच एका मधल्याभागांतली कवयित्री. मॅसाचुसेट्साच्या आमहर्स्ट म्हळ्ळ्या प्रदेशांत जल्मून वाडून थंयिंच मरण पावल्ली.
हें ल्हान कवन जीव भरचे तसलें आसा. प्रयरी करचें भोव सलीस; एक क्लोवर, एक म्होंवामूस, मागीर एक मनाल्हार पुरो म्हणचेंच मतीक उल्लास हाडची संगत; आनी म्होंवामूस उणे आसल्यार फकत मनाल्हार पुरो म्हणचेंय खुशी दिंवची गजाल. फकत पांच वोळिंनी तो कसलो अर्थ दिपकला पळेया! कवितेक जाय जाल्लें हेंच न्हय? व्हय म्हणच्याक ही कविताच साक्स. दोनांयकी जाय जाल्लीं कांय थोडीं परिकरां; तशेंच (डिकिन्सनान रेवरी म्हणचे तसलें) मनाल्हार.
डिकिन्सन आमहर्स्ट सोडून केदळाय खंयसरय वचुंक ना; तिचें अधिकृत शिकप सयत भोव थोडें. पूण, स्वताच्या प्ररिश्रमांत जायतीं पुस्तकां वाचतालें. ताच्या घरा येवन वेचीं सैरींय कोणच नातल्लीं. असली एक परिस्थिती चिंतून पळेया. ही परिस्थिती बरे कवितेक सहकार न्हय म्हणून कोणय सांगीत. पूण डिकिन्सनान इंगलीष भाषेंत श्रेष्ठ म्हणून मांदचे तसल्यो कविता बरोवन घाल्यात म्हळ्ळें वास्तव. तितलेंच न्हय, ताच्या जिविताकाळांत पर्गट जाल्ल्यो फकत साताट कविता मात्र. उरल्ल्यो पुराय ल्हान-सान कागदा कुडक्यांनी तें बरोवन गेल्लें. त्यो लोकाच्या दोळ्यांक पडल्यो म्हणचेंच एक आकस्मीक. कवितेचें अदृष्ट सयत ताचो वांटो कांय?
- के. वी. तिरुमलेश (कोंकणीक: मेल्विन रोड्रीगस)