ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ ಭಾಯ್ರ್ ಸರ‍್ತಾನಾ
(ಕವಿತಾ ಪಬ್ಲಿಕೇಶನ್ಸಾನ್ ಪರ್ಗಟ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ, ಕವಿ ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸಾಚ್ಯಾ ’ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ’ ಕವಿತಾ ಸಂಗ್ರಹಾಚೆರ್ ಸ್ವತಾ ಕವಿ ಜಾವ್ನಾಸ್ಚ್ಯಾ ಶೈಲೇಂದ್ರ್ ಮೆಹ್ತಾನ್ ಬರಯಿಲ್ಲೊ ವಿಮರ್ಸೊ)
‘ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ’ ಹೊ ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್ ಹಾಚೊ ಪಾಂಚ್ವೊ ಕವಿತಾ ಸಂಗ್ರಹ್. ದೆವ್‌ನಾಗರಿ ಆನಿ ಕನ್ನಡ್ ಅಶ್ಯಾ ದೊನ್ ಲಿಪ್ಯಾಂನಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ವಾಚ್ಪ್ಯಾ ವಾಂಗ್ಡಾ ಸಂವಾದ್ ಕರ್ಪಿ ಏಕ್ ತೊಖ್ಣಾಯ್ ಕರ್‌ಪಾ ಸಾರ್ಕೊ ಉಪಕ್ರಮ್. ಕವಿತಾಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಉಕ್ತಾಡಾರ್ ಆಯಿಲ್ಲೊ 'ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ' ಆನಿ ತಾಚ್ಯೊ ಕವಿತಾ ಸಮ್ಜೂನ್ ಘೆತನಾ ಸಾದಾರಣ್‌ಪಣಾನ್ ತಾಂಚೆ ಮದ್ಲ್ಯಾ ಸಂಬಂದಾಂಚೊ ನಿಯಾಳ್ ಘೆವಪ್ ಹಿ ಸಭಾವೀಕ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯಾ.
ಕವಿತಾ ಹೊ ಹೆರ್ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಪ್ರಕಾರಾಂ ಪರಸ್ ವೆಗ್ಳೊ. ನಾದ್, ಭಾವ್ ಆನಿ ಲಯ್ ಹಾಂಚೆ ಪಲ್ತಡಿಂ ವಚೂನ್ ’ಸ್ವತಃಚೆಂ (ಅಸ್ತಿತ್ವ್) ಆಸಪ್' ಹಾಚೆ ಕಡೆನ್ ಕವಿತಾ ಹೊ ಪ್ರಕಾರ್ ಚಡ್ ಲಾಗೀಂಚೊ.
ನಾಮ್ನೆಚೆ ಮರಾಠಿ ಲೇಖಕ್ ಆನಿ ಸಮೀಕ್ಷಕ್ ಅಶೋಕ್ ಶಹಾಣೆ ಹಾಂಚ್ಯಾ ಮತಾನ್ “ಕಾದಂಬರಿ ಬರವ್ಪಿ ಕಾದಂಬರೀಕಾರ್, ಕಥಾ ಬರವ್ಪಿ ಕಥಾಕಾರ್, ನಿಬಂಧ್ ಬರವ್ಪಿ ನಿಬಂಧಕಾರ್, ತಶೆಂ ಕವಿಚೆಂ ನ್ಹಯ್. ಕವಿಚೆಂ 'ಆಸಪ್' ಆಸಪ್ ಹೀಚ್ ಕವಿತಾ. ‘ಕವಿ’ ಹಾಚೆ ಪಸೂನ್ ಭಾವ್‌ವಾಚಕ್ ನಾಮ್ ಘಡೊವ್ನ್ ‘ಕವಿತಾ’ ಜಾತಾ. ತಾಣೆಂ ಕವಿತಾ ಬರೊಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್‌ಚ್ ಅಶೆಂ ನಾ. ”ಕವಿ, ಮಾಗೀರ್ ತೊ ಭಿತರ‍್ಲೊ ಆಸುಂ ವಾ ಭಾಯ್ಲೊ, ತಾಚಿ ಕವಿತಾ ಕೆನ್ನಾಚ್ ಪುರಾಯ್‌ಪಣಾನ್ ಆತ್ಮಕೇಂದ್ರಿ ವಾ ಸ್ವಕೇಂದ್ರಿ ನಾಸ್ತಾ.
ವಾಚ್ತಲ್ಯಾಕ್ ವಾ ಆಯ್ಕತಲ್ಯಾಕ್ ತಿ ಆಪ್ಲೆವಾಟೆನ್ ಒಡ್ಟಾ ವಾ ತಾಚ್ಯಾ ವಿಚಾರಾ ವಾಂಗ್ಡಾ ಜುಳ್ಟಾ ದೆಖೂನ್ ತಿ ಫಕತ್ ವ್ಯಕ್ತಿನಿಷ್ಟ್ ನಾಸ್ತಾ. ಆಪ್ಲ್ಯಾ ವೆಗ್ಳೆಪಣಾ ಪರಸ್ ಹೆರಾಂಚೊಯ್ ಏಕ್ ಪ್ರತಿನಿಧೀಕ್ ಆವಾಜ್ ಜಾವ್ಪ್ ತಿಕಾ ಚಡ್ ಮಾನವ್ತಾ. ಕಸ್ಲೆಯ್ ಕಲ್ಪನೆ ಕಡೆನ್ ದ್ರವರೂಪಾ ಭಾಶೆನ್ ಭರ್ಸುನ್ ಏಕ್ ರೂಪ್ ಜಾವಪ್ ಹೊ ಕವಿತೆಚೊ ಮೂಳ್ ಸಭಾವ್.
ಹ್ಯಾ ಕವಿತಾ ಸಂಗ್ರಹಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಸಾಬಾರ್ ಕವಿತಾಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್ ಹಾಚೆ ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ ಜೆಂ ಉಕ್ತಾಯತಾ ತೆಂ ಭೊಂವ್ತಣಿಚ್ಯಾ ವಾಠಾರಾಚೆಂ, ಮನ್ಶಾಂಚೆಂ, ಸಮಾಜೀಕ್- ರಾಜಕೀ - ಅರ್ಥೀಕ ವೆವಸ್ಥೆಚೆಂ ಆನಿ ತಾತೂಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಆಯಿಲ್ಲ್ಯಾ ಅಣ್ಭವಾಂಚೆಂ ಪಡ್‌ಬಿಂಬ್ ದೆಖೂನ್ ಕಾಳಾಚ್ಯಾ ಸಂದರ್ಭಾಂತ್ ಕವಿಚಿ ಸರ್ಜನಶೀಲತಾ ಕಶಿ ವ್ಯಕ್ತ್ ಜಾತಾ ಹಾಚಿ ದೆಖ್ ತಾಚ್ಯೊ ಕವಿತಾ ದಿತಾತ್. ಆಧುನಿಕತಾವಾದ್ ಆನಿ ಉತ್ತರಆಧುನಿಕತಾವಾದ್ ಹಾಂಚ್ಯೊ ಶೀಮೊ ಹುಪೂನ್ ಜಾಗತೀಕರಣಾಚ್ಯಾ ನವ್ಯಾ ವಾಸ್ತವಾಚೆಂ ದರ್ಶನ್ ತ್ಯೊ ಪ್ರಭಾವೀಪಣಾನ್ ಘಡಯ್ತಾತ್.
ಗೆಲ್ಯಾ ಶತಮಾನಾಂತ್ಲ್ಯಾ ನವ್ವದ್ ಉಪ್ರಾಂತ್ಚ್ಯಾ ಕಾಳ್‌ಗತೀಕ್ ಖಾಜಕೀಕರಣ್, ಉದಾರೀಕರಣ್ ಆನಿ ಜಾಗತೀಕರಣಾನ್ ಸಮಸ್ತ್ ಸಂವ್ಸಾರಾಚೆಂ ಸ್ವರೂಪ್ ಬದ್ಲೂನ್ ಉಡಯ್ಲೆಂ. ಮನ್ಶಾಚ್ಯೆ ಜಿಣ್ಯೆಚೆಂ ವಸ್ತೂಕರಣ್, ಬಾಜಾರೀಕರಣ್ ಆನಿ ವೆಪಾರೀಕರಣ್ ಜಾಲೆಂ. ತಾಚೆ ಅರ್ಥೀಕ್, ಸಮಾಜೀಕ್, ರಾಜಕೀ ಪರಿಣಾಮ್ ಸಮಾಜ್ ಜಿಣೆಚೆರ್ ಜಾಲೆ. ಮನ್ಶಾಚೆರ್, ಸಂಸ್ಕೃತಾಯೆಚೆರ್, ಮೂಲ್ಯ್ ವೆವಸ್ಥೆಚೆರ್ ಜಾಲ್ಲೆ ಖೊಲ್ ಆನಿ ಮುಳಾವೆ ಪರಿಣಾಮ್ ದಿಸಾನ್ ದಿಸ್ ವಿಂಗಡ್ ವಿಂಗಡ್ ಪೂಣ್ ಅದ್ಮಾಸ್ ಕಾಡೂಂಯೆತಾ ಅಶಾ ರುಪಾಂನಿ ತೆನ್ನಾ ಸಾವ್ನ್ ವ್ಯಕ್ತ್ ಜಾಯ್ತ್ ಆಸಾತ್.
ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸಾಚಿ ವಳಖ್ ಫಕತ್ ಎಕ್ ಕವಿ ನ್ಹಯ್ ತರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚ್ಯಾ ಪ್ರಸಾರ್ ಆನಿ ಪ್ರಚಾರ್ ಹಾಂಚೆ ಖಾತೀರ್ ವಾವುರಪಿ ಏಕ್ ಕಾರ್ಯಕರ‍್ತೊ. ತೆ ಭಾಯ್ರ್ ಕೊಂಕ್ಣೀಕ್ ಸದ್ಯಾಚ್ಯಾ ವೆಪಾರೀಕರಣಾಚ್ಯಾ ಆನಿ ಸಂಗಣೀಕರಣಾಚ್ಯಾ ವಾತಾವರಣಾಂತ್ ಕಶಿ ಚಡಾಂತ್ ಚಡ್ ಲೊಕಾಂಮೆರೆನ್ ಪಾವೊಂವ್ ಯೆತಾ ಹಾಚೆರ್ ವಿಚಾರ್ ಆನಿ ಕೃತಿ ಕರ್ಪಿ ಏಕ್ ದ್ಯೇಯ್‌ವಾದಿ. ಸದ್ಯಾಚೆ ಚಂಗಳ್‌ವಾದಿ ಆನಿ ಭೋಗ್‌ವಾದಿ ಸಂಸ್ಕೃತಾಯೆನ್ ಮನ್ಶಾಚೆಂ ಬಾಜಾರೀಕರಣ್ ಕರೂನ್ ಉಡಯ್ಲಾಂ ತೆಂ ದೆಖೂನ್ ಕವಿತಾ ಸಂಗ್ರಹಾಂತಲೆ ಪಯ್ಲೆಚ್ ‘ಬಾಜಾರ್’ ಹೆ ಕವಿತೆಂತ್ ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ ಆಪ್ಲಿ ವಳಖ್ ಸ್ಪಶ್ಟ್ ಕರ್ತಾ.
ಕೊಣ್ ತಾರ‍್ಲೆ ವಿಕ್ತಾ
ಕೊಣ್ ಬಾಂಗ್ಡೆ
ಪೊಟ್ ಭರ್ಚ್ಯಾಕ್
ಕೊಣ್ ವಿಕ್ತಾ ಫುಲಾಂ
ಆನಿ ಕೊಣ್ ಫಳಾಂ
ಕೊಣ್ ಧರ್ಮ್ ಸೊಡ್ತಾ
ಕೊಣ್ ಜಾತ್
ಮಾನ್ ಕಮಾಂವ್ಕ್
ಕೊಣ್ ಸೊಡ್ತಾ ಭಾಶೆಕ್
ಆನಿ ಕೊಣ್ ದೆಸಾಕ್
ಕೊಣ್ ಸ್ವಾಭಿಮಾನ್ ವಿಕ್ತಾ
ಪೂಣ್ ಹಾಂವ್ ಕಿತೆಂ ಕರ್ತಾಂ
ಹಾಂವ್ ಬೂಕ್ ವಿಕ್ತಾಂ
ಭಾಸ್ ನಾತ್ಲೆಲ್ಯಾಂಚ್ಯಾ ಭುರ್ಗ್ಯಾಂಕ್
ಭಾಶೆಚಿ ವಳಖ್ ಕರ್ಚ್ಯಾಕ್
ಬಾಜಾರಾಂತಲಿ ವರ್ದಳ್ ಆನಿ ಬಾಜಾರೀಕರಣಾಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಸರ್ ಭೊಂವ್ತಣೀ ಚಲ್ಪಿ ಕಲ್‌ಕಲಾಟಾಕ್ ಲಾಗೂನ್ ಕಿತೆಂ ಬರಂವ್ ಆನಿ ಕಿತೆಂ ನಾಕಾ ಹೆಂ ಸಮ್ಜತನಾ ಸಂಭ್ರಮಿತ್ ಜಾಲ್ಲೊ ಕವಿ ವ್ಯಕ್ತ್ ಜಾತಾ, ತೆನ್ನಾ ಹ್ಯಾ ಯೆದ್ಯಾ ವ್ಹಡ್ಲ್ಯಾ ಘುಸ್ಪಾಗೊಂದಳಾಚ್ಯಾ ವೆವ್ಹಾರಾಂತ್ ಕವಿತಾ ವಾಚೂಂಕ್ ಆನಿ ಸಮ್ಜೂಂಕ್ ಕೊಣಾಕ್ ಪಾವತ್ ಕಾಯ್? ಹಾಚೆರ್ 'ಕವೀಚೆಂ ಆಸಪ್ ಹೀಚ್ ಏಕ್ ಕವಿತಾ' ಹ್ಯಾ ಉತ್ರಾಂಚೊ ದಾಖ್ಲೊ ದಿತ್ ತೊ ಬರಯ್ತಾ,
ಚಿಂತೂನ್ ಆಸ್ಚೆ ಪರೀಂಚ್ ಉದೆಲ್ಲಿಂ ಉತ್ರಾಂ
ಘಡ್ಸಿಲಿಂ ವಿಣೂನ್ ಥೊಡಿಂ ಸುತ್ರಾಂ
ನೆಣಾಂ ವಾಚ್ತಾ ಕೊಣ್ ಆನಿ ಸಮ್ಜತಾ ಕೊಣ್
ಪೂಣ್ ಕವಿತೆಚೆಂ ನಾಂವ್ ದಿಲೆಂ ಮೌನ್
ಅಶಾ 'ಕೊಣಾಕ್ ಕೊಣಾಚೆಂ ಪಡ್ಲಾಂ?' ಹ್ಯಾ ವಾತಾವರಣಾಂತ್ ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ ‘ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಆಸ್ಪಾವಿಶಿಂ’ ಮಾತ್‌ಯ್ ದುಬಾವ್ ಘೆನಾ. ಕವಿ ಆಸಪ್ ಹಿ ಆಪ್ಲಿ ಏಕ್ ನೈತೀಕ್ ಜಾಪ್‌ಸಾಲ್‌ದಾರಕಿ ಹೆ ಭಾವನೆನ್ 'ತೊ ನಾತ್ಲೊ ತರ್' ಹೆ ಕವಿತೆಚ್ಯಾ ನಿಮ್ಣ್ಯಾ ವಳೀಂನಿ ಸ್ವತಾಕ್ ಆನಿ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಕ್ ತೊ ಶಿಟ್ಕಾಯತಾ.
ಕೊಶೆಡ್ದಾಂತ್ ಆವಾಜ್ ಯೆತೊ ನಾ
ಕಾಳ್ಜಾಂತ್ ಜಾಗ್ ಕರ್ತೊ ನಾ
ಮ್ಹಜೆ ಥಂಯ್ ಆತ್ಮೊಚ್ ಉರ್ತೊ ನಾ
ಜರ್ ಭಿತರ್ ಕವಿ ಆಸ್ತೊ ನಾ
ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸಾಚೊ ಜಲ್ಮ್ 1967ತಲೊ. ದೆಖೂನ್ ಖಾಜಕೀಕರಣ್, ಉದಾರೀಕರಣ್, ಜಾಗತೀಕರಣ್ ಹಾಂಚೆ ಆದೀಂಚೊ ಆನಿ ಉಪ್ರಾಂತ್ಚೊ ಅಶಾ ಕಾಳಾಂತ್ ತಾಚೆಂ ಭುರ್ಗೆಪಣ್ ಆನಿ ಜುವಾನಪಣ್ ವಾಂಟೂನ್ ಗೆಲಾಂ. ತರ್ಣೆಪಣಾಂತ್ ಪಾವ್ಲ್ ದವರ‍್ಲ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ತಾಚ್ಯಾ ಪರಿಪಕ್ವ್ ಜಾವ್ಪಿ ಮನಾಕ್ ಬದ್ಲತ್ ವಚ್ಪಿ ಭೊಂವ್ತಣ್ಚೆಂ ವಾಸ್ತವ್ ಅಸ್ವಸ್ಥ್ ಕರ್ತಾ. ಜಾಗತೀಕರಣಾಚೊ ಥೆಟ್ ಸಂಬಂದ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಭಾಶಾ, ಪರಂಪರಾ, ಬಾಜಾರ್, ರಾಜಕಾರಣ್ ತಶೆಂಚ್ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ್ ಹಾಂಚೆ ಕಡೆನ್ ಆಸಾ. ಸಗ್ಳೆ ಜಣ್ ತಾಚೊ ಆಪ್ಲ್ಯಾಕ್ ಫಾವ್ ತಸೊ ಅರ್ಥ್ ಲಾಯ್ತಾತ್. ಕಾಂಯ್ ಲೊಕಾಂ ಖಾತೀರ್ ತಿ ಜಗ್ ಭರಾಂತಲಿ ಭಾಸ್, ಕಲ್ಪನಾ, ಲೊಕ್ ಆನಿ ಉತ್ಪಾದನಾಂಚಿ ಚಳವಳ್. ಕಾಂಯ್ ಜಾಣಾಂಚ್ಯಾ ಮತಾನ್ ತಾಚೊ ಸರಳ್ ಅರ್ಥ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಭೌರಾಶ್ಟ್ರೀಯ್ ಕಂಪ್ನ್ಯಾಂಚೊ ಶೆಕ್ ಆನಿ ಸಂಸ್ಕೃತೀಕ್ ಅಸ್ಮಿತೆಚೆರ್ ಹಾವಳ್.
ಉದರ್ಗತ್ ಜಾಲ್ಲೆ ಆನಿ ಉದರ್ಗತಿಚ್ಯಾ ಮಾರ್ಗಾರ್ ಆಶಿಲ್ಲೆ ದೆಶ್, ಶಾರಾಂ, ಗಾಂವ್, ವಿಂಗಡ್ ವಿಂಗಡ್ ಲೊಕ್ ಆನಿ ತಾಂಚ್ಯಾ ಸಮುಹಾಂಚೆರ್ ತಾಚೊ ಪ್ರಭಾವ್ ವೆಗ್ಳೆ ವೆಗ್ಳೆ ಪದ್ಧತೀನ್ ಪಡ್ಲೊ ತರಿ ಪೊರ್ನೆ ಮೂಲ್ಯ್ ವೆವಸ್ಥೆಚೆರ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಪರಿಣಾಮಾಂತ್ ಏಕ್ ಸಮಾನತಾಯ್ ದಿಸ್ತಾ. ಹೆಂ ಸಗ್ಳೆಂ ಪಳಯ್ತ್ 'ಕೊಂಕ್ಣಿ ಗಾವಾಂತ್' ಹೆ ಕವಿತೆಂತ್ ಕವೀಚೆಂ ಸಂವೆದನ್ ಜಾಗೆಂ ಜಾವ್ನ್ ಸ್ವತಾಚ್ಯಾ ಸಾಕ್ಷೀಭಾವಾನ್ ಕೆಮರ್ಯಾವರಿ ಕಿತ್ಲೀಂಶೀಚ್ ಚಿತ್ರಾಂ ಕೈದ್ ಕರ್ತಾ. ಪೂಣ್ ಹೆಂ ಯಾಂತ್ರಿಕ್ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಣ್ ನ್ಹಯ್, ತಾತೂಂತ್ ತಾಚೆ ಖಾತೀರ್ ಶೆಣಿಲ್ಲ್ಯಾ ಭಾವ್‌ವಿಶ್ವಾವಿಶಿಂ ಏಕ್ ದುಖೆಸ್ತ್ ಸುಸ್ಕಾರೊ ವ್ಯಕ್ತ್ ಜಾತಾ. ಸಂವ್ಸಾರಾಂತ್ಲ್ಯೊ ಸಾಬಾರ್ ಗಜಾಲಿ ಸಗ್ಳೆ ಕಡೆನ್ ಮೆಳ್ಪಾಚ್ಯಾ ಕಾಳಾಂತ್ ಆಪ್ಲೆಚ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಮಾತ್ಯೆಂತ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪಿಶ್ಯಾಕ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಖಾತೀರ್ ಮುಖೆಲಿ ದಿಸನಾ, ಲಿಪಿ ಕಳ್ನಾ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಝಳ್ಕನಾ, ಪತ್ರ್ ದಿಸನಾ. ದೆಖೂನ್ ಖಂತಿ ಜಾವ್ನ್ ತೊ ನಿಮ್ಣೆ ಸುವಾತೆರ್ ತಳ್ಮಳ್ಟಾ.
ತುಮಿ ಮ್ಹಣ್ಶಾತ್ ಮ್ಹಾಕಾ, ಕುಡ್ಡೊ ವಾ ಬೆಪ್ಪೊ
ಹಾಂವಯ್ ಚಿಂತಾಂ ಕಾಂಯ್ ಹಾಂವ್ ಕೆಪ್ಪೊ !
ತೆ ತಾಂಚೆ ವೊಳ್ತಾತ್ ಹೆ ಹಾಂಚೆ ದಾಳ್ತಾತ್
ಹಾಂವ್‌ಗಾ ಎಕ್ಲೊ ಶನಿ ಲಾಗಲ್ಲೊ ಕೊಂಕ್ಣೊ
ಕಿತ್ಯಾಕಗಿ ಮ್ಹಾಕಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪಿಶ್ಯಾಕ್;
ಕೊಂಕ್ಣಿ ಗಾಂವಾಂತ್ ಕೊಂಕ್ಣೀಚ್ ದಿಸನಾ
‘ಗಾಂವಾಕ್ ಗೆಲ್ಲೊಂ’ ಹೆ ಕವಿತೆಂತ್ ಲೆಗೀತ್ ಹೀಚ್ ಪರ್ಕೆಪಣಾಚಿ ಭಾವನಾ ದಿಸ್ತಾ. ಮನ್ಶಾಚೊ ಎಕಾಮೆಕಾ ಕಡೆನ್ ಸಂವಾದ್, ಆತ್ಮೀಯತಾ, ಆಸ್ಥಾ, ಮನೀಸಪಣ್ ಖಂಯ್ ತರಿ ಶೆಣ್ಲಾಂ. ಆತ್ಮಕೇಂದ್ರಿ, ಸ್ವಾರ್ಥಿ, ಸಂವೆದನಶೂನ್ಯ್ ಮಾನಸೀಕತಾ ಹಾಂತೂಂತ್ ಮನೀಸ್ ಪುರಾಯ್‌ಪಣಾನ್ ಘುಸ್ಪಲಾ. ಎಕೆ ವಾಟೆನ್ ಉದರ್ಗತ್, ಪೈಸೊ ತರ್ ದುಸ್ರೆ ವಟೆನ್ ವಾಡತ್ ವಚ್ಪಿ ಉಪಭೋಗಿ ವೃತ್ತಿ ಆನಿ ಎಕ್ಟೆಪಣ್ ಹಾಂಕಾಂ ಲಾಗೂನ್ ಜಿಣೆಂತಲಿ ಸವಸ್ತಕಾಯ್ ಅಸ್ತಂತೆಕ್ ಗೆಲ್ಯಾ. ತೊ ಬದಲ್ ಭೊಂವ್ತಣ್ಚ್ಯಾ ವಾತಾವರಣಾಂತ್ ಘಡ್ಲಾ ಕಾಯ್ ಸ್ವತಾ ಭಿತರ್? ಅಸೊ ಪ್ರಸ್ನ್ ವಿಚಾರೀತ್
ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ ಶಿಣ್ಟಾ,
ತೊಚ್ ಸುರ್ಯೊ ತೊಚ್ ದರ್ಯೊ
ತೊಚ್ ಗಾಂವ್ ತಿಂಚ್ ಮನ್ಶಾಂ
ಆನಿ ತೊಚ್ ಹಾಂವ್ ಪೂಣ್
ಸಗ್ಳೆಂ ಬದಲ್ಲಾಂ ಆತಾಂ
ಅಶೆಂಯ್ ಆಸೂಂಯೆತ್ ಮ್ಹಜೀಯ್ ದೀಶ್ಟ್
ಮ್ಹಜೀಚ್ ರೂಚ್ ಮ್ಹಜೆಂಚ್ ಕಾಳೀಜ್
ಮ್ಹಜೆಂಚ್ ಮನ್ ಬದಲ್ಲಾಂ
ದೆಕೂನ್ ಜಾಯ್ಜಾಯ್ ಆಜ್
ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಗಾಂವಾಕ್ ಗೆಲ್ಲೊಂ
ತಾಂತುಂ ಆದ್ಲಿ ಜಿವ್ಸಾಣ್ ನಾತ್ಲಿ
ದೆಕೂನ್ ಜಾಯ್ಜಾಯ್ ಮಜಾಚ್ ನಾತ್ಲಿ
ಆಯ್ಚ್ಯಾ ಘುಸ್ಪಾ ಗೊಂದಳಾಚ್ಯಾ ಕಾಳಾಂತ್, ವಿಸ್ರೂನ್ ಗೆಲ್ಲೆ ಮೂಲ್ಯ್ ವೆವಸ್ಥೆಚ್ಯಾ ಕಾರಣಾಂಚೊ ಅರ್ಥ್ ಲಾಂವ್ಕ್ ಯೆನಾಶಿಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ ಸಂಭ್ರಮ್ ಚಿತ್ತ್, ಹತ್ಬಲ್, ನಿರಾಶ್ ಜಾತಾ.
ಕವಿತಾ ಹೆಂ ವಾಸ್ತವಾಚೆ ತಶ್ಯಾ ತಶೆಂ ಚಿತ್ರ್ ನ್ಹಯ್. ಕವಿತಾ ಬಹು ಆಯಾಮಿ ಆಸಪ್ ಮ್ಹತ್ವಾಚೆಂ. ಹಾಚೆಂ ಕಾರಣ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಭಾಯ್ಲ್ಯಾನ್ ವಿರೊಧಾಭಾಸಾತ್ಮಕ್ ದಿಸ್ಪಿ ಭೌಸಂಖ್ಯ್ ಸಮಾಂತರ್ ವಳೀಂಕ್ ಎಕ್ಠಾಂಯ್ ಹಾಡೂನ್ ತಿ ತಾಂಚ್ಯಾ ಎಕಾಮೆಕಾಂ ಮದ್ಲ್ಯಾ ಸಂಬಂದಾಂಚಿ ವಿಸ್ಕಟಾವಣಿ ಕರ್ತಾ. ತೆಂ ನಾ ತೆಂ ವಿರೊಧ್-ವಿಕಾಸಾತ್ಮಕ್ ರೂಪಾಂತ್ ದಾಖೊವ್ಚ್ಯಾ ಪಾಸತ್ ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸಾಚೊ ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ 'ಮೋರ್ಚಾ' ಹೆ ಕವಿತೆಂತ್ ಜನಾವರಾಂಚ್ಯಾ ಪ್ರತೀಕಾಂಚೊ ಸುಂದರ್ ತರೆನ್ ವಾಪರ್ ಕರ್ತಾ.
ಉತ್ತರ್ ಆಧುನಿಕ್ ಹೊ ಏಕ್ ಸಂವೆದನಶೀಲ್ ಕಾಳ್, ಹ್ಯಾ ಕಾಳಾಂತ್ ಉತ್ತರ್-ಆರ್ವಿಲ್ಲ್ಯಾ ಮನ್ಶಾಚೆರ್ ಜಾಲ್ಲಿ ವಿಖಂಡೀಕರಣಾಚಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯಾ ಆನಿ ತಾಚೊ ವೆಗ್ ಹಾತೂಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಪುರಾಯ್ ಸಮಾಜ್ ಅಸ್ಥಿರ್ ಆನಿ ವಿಖಂಡಿತ್ ಜಾಲಾ. ಹ್ಯಾ ಪ್ರಭಾವಾಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಸಾದಾರಣ್ ಮನೀಸ್ ಜಂಯ್ ಸುಟ್ಲೊನಾ ಥಂಯ್ ಕಲಾವಂತ್ ಆನಿ ಕವಿ ಕಸೊ ಸುಟತ್?
ಅಸ್ತಿತ್ವ್ ಕಿತ್ಲ್ಯಾಶ್ಯಾಚ್ ಕುಡ್ಕ್ಯಾಂ ಭಿತರ್ ವಾಟೂನ್ ಗೆಲ್ಲ್ಯಾನ್ ತ್ರಾಸೂನ್ ಗೆಲ್ಲೊ ಕವಿ ಜಿಣೆಂತ್ ಯೆವ್ಪಿ ಅಣ್ಭವಾಂಕ್ ಮಾತ್ ಉತ್ಕಟಪಣಾನ್ ಮುಖಾರ್ ವತಾ. ದೆಖೂನ್ ತಾಚಿ ಕವಿತಾ ಏಕ್ ಸಾಯ್ಕೊಲೊಜಿಕಲ್ ಕ್ರಾಯ್ಸಿಸಾಚಿ ಕಲಾಕೃತಿ ಜಾತಾ. ತಾಚೊ ಎಕ್ಸುರೆಪಣಾಚೊ ಮಾನಸೀಕ್ ಆಶಯ್ ಸಹಜ್, ಸ್ವಯಂಸ್ಫೂರ್ತಪಣಾನ್ 'ಹಾಂವ್ ಕೊಂಕಣ್‌ಗಾರ್' ಹೆ ಕವಿತೆಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ತೊ ವರ್ಣನ್ ಕರ್ತಾ.
ಧೊಣ್ಕಾರಾಚ್ಯಾ ಸುಣ್ಯಾಕ್
ನಾ ಧೊಬಿ ನಾ ಘರ್
ಮ್ಹಾಕಾ ತೆ ಸಗ್ಳೆ ಜಾಯ್
ಪೂಣ್ ಹಾಂವ್ ಕೊಣಾಚೊಚ್ ನ್ಹಯ್
ವರ್ತಮಾನಾಚೆರ್ ದಿಲ್ಲಿ ಸಡೆತೊಡ್ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಕವಿತಾ, ಪೂಣ್ ಹಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾ ಭೊಳಿ ನ್ಹಯ್. ಮನ್ಶಾಳಿ ಆನಿ ಸೈಮೀಕ್ ಅಶಿ ದೊನೂಯ್ ವಟಾಂನಿ ಧಾರ್ ಆಶಿಲ್ಲಿ ತಿ ತರ್ಸಾದ್. ಫಟಿಂಗಪಣ್, ಫಟ್ ಆಶ್ವಾಸನಾಂ ಆನಿ ದಾಂಭಿಕ್ ಪ್ರವೃತ್ತೀಂಚೆರ್ ಉಜ್ವಾಡ್ ಘಾಲ್ಪಿ 'ಹಾಂವ್ ಆಸಾ'; ವಿಖಂಡಿತ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಸಮಾಜಾಂತ್ ನೆಟಾನ್ ವಾಡೂಂಕ್ ಲಾಗಿಲ್ಲೆ ಸ್ವಯಂಕೇಂದ್ರಿತ್ ಮಾನಸಿಕತೆಚೊ ಉಪಹಾಸ್ ಕರ್ಪಿ 'ಯೆ ಸೆಲ್ಫಿ ಕಾಡ್'; ಸರ್ಗೆಸ್ತ್ ಗುರುದತ್ತ್ ಹಾಚ್ಯಾ ‘ಪ್ಯಾಸಾ’ ಸಿನೆಮಾಚೊ ಉಗ್ಡಾಸ್ ಹಾಡ್ಪಿ 'ಎಕಾ ಮೆಲ್ಲ್ಯಾಚಿಂ ಸವಾಲಾಂ' ಹ್ಯಾ ಕವಿತಾಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ ಸಮೆಸ್ತ್ ಮನೀಸ ಜಾತೀಚೆರ್ ಉಪರೋಧಾಚಿ ನದರ್ ಮಾರ್ತಾ. ಸಮಾಜೀಕ್ ಢೊಂಗೀಪಣಾ ಹೊ ಉಪಭೋಗವಾದ್ ಆನಿ ಜಾಯ್ರಾತಬಾಜೀಚ್ಯಾ ಜಾಳಾಂತ್ ಸಾಂಪ್ಡೂನ್ ತಾಕಾಚ್ ಸುಕ್‌ದಿಣೆಂ ವಾಸ್ತವ್ ಮಾನ್ಪಿ ಸಮಾಜಾಚೊ ಸಭಾವ್. 'ಮೋರ್ನ್ ಆನಿ ಕವಿ' ಹೆ ಕವಿತೆಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಭಪ್ಕ್ಯಾಂಕ್ ಭುಲ್ಪಿ ಅಶೆ ವೃತ್ತೀಚೆರ್ ಬಡಿ ಮಾರ್ತನಾ ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ ಫಟ್ಕೀರೆಂ ಸಮಾಜೀಕ್ ವಾಸ್ತವ್ ಮಾನ್ಯ್ ಕರ್ತಾ,
ಆತಾಂ ಕಾಲ್ ಎಕ್ಲೊ ಹಾಂಗಾ ಮೆಲಾ
ಪೆಟ್ ಕರೂಂಕ್ ಗತ್ ನಾ, ದೆಕೂನ್ ಇಗರ್ಜೆಂತ್ ಘಾಂಟಯ್ ವ್ಹಾಜ್ಲಿ ನಾ
ಪುರಸ್ಕಾರ್ ಹಾಸ್ತಾತ್, ಬೂಕ್ ನಾಚ್ತಾತ್
ಕೊಣಾಕಯ್ ಖಬರ್ ನಾ, ಕೊಣಾಕಯ್ ಫಿಕೀರ್ ನಾ
ಕವಿ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಕರ್ಮಾಕ್ ಏಕ್ ಚಿಮ್ಟಿ ಸುಖ್ ನಾ
ಕವಿಚ್ಯಾ ಮರ್ಣಾಕ್ ಎಕ್ ಥೆಂಬೊ ದೂಕ್ ನಾ
ಸಮಾಜೀಕ್ ಭಾನ್ ಆಶಿಲ್ಲ್ಯೊ ಕವಿತಾ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಚ್ಯಾ ಕಾಳ್ಜಾ ಮೆರೆನ್ ಪಾವ್ಚೆ ಪಾಸತ್ ತಿಚೊ ಸ್ವತಂತ್ರ್ ಆವಾಜ್ ಭೊಂವ್ತಣ್ಚ್ಯಾ ಬೊವಾಳಾಂತ್ ಸ್ವತಾಭಿತರ್ ಪ್ರತಿಧ್ವನೀತ್ ಜಾವ್ಪ್ ಇತ್ಲೆಂಚ್ ಅಪೆಕ್ಷಿತ್ ನಾಸ್ತಾ. ಸಮಾಜೀಕ್ ಮಂಥನಾಂತ್ಲ್ಯಾ೦ನ್ ಮೆಳಿಲ್ಲಿಂ ಅಣ್ಭವಾಂಚಿಂ ಮಾಣ್ಕಾಂ–ಮೊತ್ಯಾಂ, ಕವಿ ಲಿಪಯ್ನಾ. ತ್ಯಾ ಮಂಥನಾಚೊ ಸ್ವತಾಚೆರ್ ಜಾಲ್ಲೊ ಪರಿಣಾಮ್ ಲೆಗೀತ್ ತೊ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕಪಣಾನ್ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂ ಮುಖಾರ್ ದವರ್‌ತಾ. 'ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವಿ' ಆದಿಂ ಸಮ್ಜೂಂಕ್ ನಾಶಿಲ್ಲ್ಯೊ ಅನುಭೂತಿ ಸಮ್ಜತಾ .... ಆಯ್ಕತಾ.... , ಆನಿ ನಿರ್ಣಯಾ ಮೆರೆನ್ ಯೆವ್ನ್ ತಾಚಿ ಸ್ವಯಂ ಜಾಗೃತಾಯ್ ಮ್ಹಣ್ಟಾ, ...ಭೊವ್ಶಾ, ಭಿತರ‍್ಲೊ ಕವೀಚ್ ಸಮ್ಜಯ್ತಾ ಖಂಯ್ಚ್ಯಾಚ್ ವಿಚಾರ್ ಪ್ರಣಾಲೀಚ್ಯಾ ವರ್ತುಳಾ ಭಿತರ್ ಫಿರತ್ ರಾವ್ನಾಶಿಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಹ್ಯಾ ಕವಿತಾಂಚೆ ವ್ಯಾಪಕತೆಕ್ ಮರ್ಯಾದ್ ಪಡನಾ. ಭೊಂವ್ತಣಿ ಧೀಟಾಯೆನ್ ಪಳವ್ನ್ 'ಆಜ್ ಹಾಂವ್ ಸ್ವತಂತ್ರ್' ಸಾರ್ಕೆ ಕವಿತೆಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಮನ್ಶಾ-ಮನ್ಶಾ ಮದಿಂ ನಿರ್ಮಾಣ್ ಜಾಲ್ಲಿ ದುಸ್ಮಾನ್ಕಾಯ್, ದುಸ್ವಾಸ್, ವಾಸನಾ, - ವಿಕೃತಿ ಹಾಂಚೆರ್ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾ ಮ್ಹೂಣ್ ತೊ ಮನೀಸ್ ಸೊಡೂನ್ ಹೆರ್ ಕಸ್ಲೊಯ್ ಜಲ್ಮ್ ಘೆವ್ಪಾಚಿ ತಯಾರಿ ದಾಖಯ್ತಾ. ಬೆರ್ಟೊಲ್ಟ್ ಬ್ರೆಕ್ಟ್ ಹಾಣೆಂ 1920ತ್ ರೊಜಾ ಲಗ್ಝಂಬರ್ಗ್ ಹಿಚ್ಯಾ ಖುನಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ 'ಬುಡಿಲ್ಲೆ ಚಲ್ಯೆ ವಿಶಿಂ' ಹಿ ಕವಿತಾ ಬರಯಿಲ್ಲಿ. ತೆ ಕವಿತೆಚೊ ಉಗ್ಡಾಸ್ ಹಾಡ್ಪಿ 'ಆಜ್ ಹಾಂವ್ ಸ್ವತಂತ್ರ್' ಹೆ ಕವಿತೆಂತ್ಲ್ಯೊ ಕಾಂಯ್ ವಳಿ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಚ್ಯಾ ಮನಾಂತ್ ಘರ್ ಕರೂನ್ ರಾವ್ತಾತ್.
ಏಕಚ್ ಧುವ್ ಆಸ್ಲಿ
ವಳವಳ್ಚೆ ಆವಯ್ಕ್ ರಾಕೂಂಕ್
ಮಧ್ಯಾನೆರ್ ಆಸ್ಪತ್ರೆಕ್ ಗೆಲ್ಲಿ
ಪೂಣ್ ಫಾಟಿಂ ಆಯ್ಲೀಚ್ ನಾ
ಬಗರ್ ಖಬರ್ ಆಯ್ಲಿ
ರಾತ್ಚೆಂ ಚೆಡ್ವಾಂನಿ ಭೊಂವೂಂಕ್ ನಜೊ ಮ್ಹಳ್ಳಿ
-ಶೈಲೇಂದ್ರ್ ಮೆಹ್ತಾ
भितरलो कवी भायर सरतना....
(कविता पब्लिकेशान्सान पर्गट केल्ल्या, कवी वल्ली क्वाड्रसाच्या ’भितरलो कवी’ कविता संग्रहाचेर स्वता कवी जावनासच्या शेलेंद्र मेहतान बरयल्लो विमर्सो)
‘भितरलो कवी’ हो वल्ली क्वाड्रस हाचो पांचवो कविता संग्रह. देवनागरी आणि कन्नड अश्या दोन लिपयांनी कोंकणी वाचप्या वांगडा संवाद करपी एक तोखणाय करपा सारको उपक्रम. कवितांतल्यान उक्ताडार आयिल्लो 'भितरलो कवी' आनी ताच्यो कविता समजून घेतना सादारणपणान तांचे मदल्या संबंदांचो नियाळ घेवप ही सभावीक प्रक्रिया.
कविता हो हेर साहित्य प्रकारां परस वेगळो. नाद, भाव आणि लय हांचे पलतडीं वचून ’स्वतःचें (अस्तित्व) आसप' हाचे कडेन कविता हो प्रकार चड लागींचो.
नामनेचे मराठी लेखक आनी समीक्षक अशोक शहाणे हांच्या मतान “कादंबरी बरवपी कादंबरीकार, कथा बरवपी कथाकार, निबंध बरवपी निबंधकार, तशें कवीचे न्हय. कवीचें 'आसप' आसप हीच कविता. ‘कवी’ हाचे पसून भाववाचक नाम घडोवन ‘कविता’ जाता. ताणें कविता बरवंक जायच अशेंना. ”कवी, मागीर तो भितरलो आसूं वा भायलो, ताची कविता केन्नाच पुरायपणान आत्मकेंद्री वा स्वकेंद्री नासता.
वाचतल्याक वा आयकतल्याक ती आपले वटेन ओडटा वा ताच्या विचारा वांगडा जुळटा देखून ती फकत व्यक्तीनिश्ठ नासता. आपल्या वेगळेपणा परस हेरांचोय एक प्रतिनिधीक आवाज जावप तिका चड मानवता. कसलेय कल्पने कडेन द्रवरूपा भशेन भरसुन एकरूप जावप हो कवितेचो मूळसभाव.
ह्या कविता संग्रहांतल्या साबार कवितांतल्यान वल्ली क्वाड्रस हाचे भितरलो कवी जें उक्तायता तें भोंवतणच्या वाठाराचें, मनश्यांचें, समाजीक- राजकी- अर्थीकवे वस्थेचें आनी तातूंतल्यान आयिल्ल्या अणभवांचें पडबिम्ब देखून काळाच्या संदर्भांत कवीची सर्जनशीलता कशी व्यक्त जाता हाची देख ताच्यो कविता दितात. आधुनिकतावाद आनी उत्तरआधुनिकतावाद हांच्यो शीमो हुपून जागतिकीकरणाच्या नव्या वास्तवाचें दर्शन त्यो प्रभावीपणान घडयतात.
गेल्या शतमानांतल्या णव्वद उपरान्तचे काळगतीक खाजगीकरण, उदारीकरण आनी जागतिकीकरणान समस्त संवसाराचें स्वरूप बदलून उडयलें. मनशाचे जीणेचें वस्तूकरण, बाजारीकरण आनी वेपारीकरण जालें. ताचे अर्थीक, समाजीक, राजकी परिणाम समाज जीणेचेर जाले. मनशाचेर, संस्कृतायेचेर, मूल्यवेवस्थेर जाल्ले खोल आनी मुळावे परिणाम दिसान दिस विंगड विंगड पूण अदमास काडूंयेता अशा रूपांनी तेन्ना सावन व्यक्त जायतआसात.
वल्ली क्वाड्रसाची वळख फकत एक कवी न्हय तर कोंकणी भाशेच्या प्रसार आनी प्रचार हांचे खातीर वावुरपी एक कार्यकर्तो, ते भायर कोंकणीक सद्याच्या वेपारीकरणाच्या आनी संगणकीकरणाच्या वातावरणांत कशी चडांत चड लोकांमेरेन पावोवं येता हाचेर विचार आनी कृती करपी एक ध्येयवादी. सद्याचे चंगळवादी आनी भोगवादी संस्कृतायेन मनशाचें बाजारीकरण करून उडयलां तें देखून कविता संग्रहांतले पयलेच ‘बाजार’ हे कवितेंत भितरलो कवी आपली वळख स्पश्ट करता.
कोण तारले विकता
कोण बांगडे
पोट भरच्याक
कोण विकता फुलां
आनी कोण फळां
कोण धर्म सोडता
कोण जात
मान कमावंक
कोण सोडता भाशेक
आनी कोण देसाक
कोण स्वाभिमान विकता
पूण हांव कितें करतां
हांव बुक विकतां
भास नातलेल्यांच्या भुरग्यांक
भाशेची वळख करच्याक
बाजारांतली वर्दळ आणि बाजारीकरणांतल्यान सरभोंवतणी चलपी कलकलाटाक लागून कितें बरंव आनी कितें नाका हें समजतना संभ्रमित जाल्लो कवी व्यक्त जाता, तेन्ना ह्या येद्या व्हडल्या घुपागोंदळाच्या वेव्हारांत कविता वाचूंक आनी समजूंक कोणाक फावत काय? हाचेर 'कवीचें आसप हीच एक कविता' ह्या उतरांचो दाखलो दित तो बरयता,
चिंतून आसचे परींच उदेल्लीं उतरां
घडसिलीं विणून थोडीं सुत्रां
नेणां वाचता कोण आनी समजता कोण
पूण कवितेचें नांव दिलें मौन
अशा 'कोणाक कोणाचें पडलां?' ह्या वातावरणांत भितरलो कवी ‘आपल्या आसपाविशीं ’मात्तुय दुबाव घेना. कवी आसप ही आपली एक नैतीक जपासालदारकी हे भावनेन 'तो नातलो तर' हे कवितेच्या निमण्या वळींनी स्वताक आनी वाचप्यांक तो शिटकायता.
कोशेडदांत आवाज येतो ना
काळजांत जाग करतो ना
म्हंजे थंय आत्मोच उरतो ना
जर भितर कवी आसतो ना
वल्ली क्वाड्रसाचो जल्म १९६७तलो. देखून खाजगीकरण, उदारीकरण, जागतिकीकरण हांचे आदींचो आनी उपरांतचो अशा काळांत ताचें भुरगेपण आनी जुवानपण वांटून गेलां. तरणेपणांत पावल दवरल्या उपरांत ताच्या परिपकव जावपी मनाक बदलत वचपी भोंवतणचें वास्तव अस्वस्थ करता. जागतिकीकरणाचो थेट संबंद संस्कृती, भाशा, परंपरा, बाजार, राजकारण तशेंच अर्थशास्त्र हांचे कडेन आसा. सगळे जण ताचो आपल्याक फाव तसो अर्थ लायतात. कांय लोकां खातीर ती जग भरांतली भास, कल्पना, लोक आनी उत्पादनांची चळवळ. कांय जाणांच्या मतान ताचो सरळ अर्थ म्हळ्यार भौराश्ट्रीय कंपन्यांचो शेक आनी संस्कृतीक अस्मितेचेर हावळ.
उदरगत जाल्ले आनी उदरगतीच्या मार्गार आशिल्ले देश, शारां, गांव, विंगड विंगड लोक आनी तांच्या समुहांचेर ताचो प्रभाव वेगळे वेगळे पद्धतीन पडलो तरी पोरने मूल्य वेवस्थेचेर जाल्ल्या परिणामांत एक समानताय दिसता. हें सगळें पळयत 'कोंकणी गावांत' हे कवितेंत कवीचें संवेदन जागें जावन स्वताच्या साक्षीभावान कॅमेऱ्यावरी कितलींशीच चित्रां कैद करता. पूण हें यांत्रिक छायाचित्रण न्हय, तातूंत ताचे खातीर शेणिल्ल्या भावविश्वाविशीं एक दुखेस्त सुस्कारो व्यक्त जाता. संवसारांतल्यो साबार गजाली सगळे कडेन मेळपाच्या काळांत आपलेच कोंकणी मातयेंत कोंकणी पिश्याक कोंकणी खातीर मुखेली दिसना, लिपी कळना, संस्कृती झळकना, पत्र दिसना. देखून खंती जावन तो निमणे सुवातॆर तळमळटा,
तुमी म्हणशात म्हाका, कुड्डो वा बेप्पो
हांवयी चिंतां कांय हांव केप्पो !
ते तांचे वोळतात हे हांचे दाळतात
हांवगा एकलो शनी लागल्लो कोंकणो
कित्याकगी म्हाका कोंकणी पिश्याक;
कोंकणी गांवांत कोंकणीच दिसना
‘गांवाक गेल्लों’ हे कवितेंत लेगीत हीच परकेपणाची भावना दिसता. मनशाचो एकमेका कडेन संवाद, आत्मीयता, आस्था, मनीसपण खंय तरी शेणलां.आत्मकेंद्री, स्वार्थी, संवेदनशून्य मानसीकता हांतूत मनीस पुरायपणान घुस्पला. एके वटेन उदरगत, पैसो तर दुसरे वटेन वाडत वचपी उपभोगीवृत्ती आनी एकटेपण हांकां लागून जिणेंतली सवस्तकाय अस्तंतेक गेल्या. तो बदल भोंवतणच्या वातावरणात घडला काय स्वता भीतर? असो प्रस्न विचारीत भितरलो कवी शीणटा,
तोच सूर्यो तोच दर्यो
तोच गांव तिंच मनशां
आनी तोच हांव पूण
सगळें बदल्लां आतां
अशेंय आसूंयेत म्हजीय दीश्ट
म्हजीच रूच म्हजेंचं काळीज
म्हजेंचं मन बदल्लां
देकून जायजाय आज
म्हज्या गांवाक गेल्लों
तांतूं आदली जिवसाण नातली
देकून जायजाय मजाच नातली
आयच्या घुस्पा गोंदळाच्या काळांत, विसरून गेल्ले मूल्य वेवस्थेच्या कारणांचो अर्थ लावंक येनाशिल्ल्यान भितरलो कवी संभ्रम चित्त, हतबल, निराश जाता.
कविता हें वास्तवाचे तश्या तशें चित्र न्हय. कविता बहु आयामी आसप म्हत्वाचें. हाचें कारण म्हळ्यार भायल्यान विरोधाभासात्मक दिसपी भौसंख्य समांतर वळींक एकठांय हाडून ती तांच्या एकमेकां मदल्या संबंदांची विस्कटावणी करता. तेंना तें विरोध-विकासात्मक रूपांत दाखोवच्या पासत वल्ली क्वाड्रसाचो भितरलो कवी 'मोर्चा' हे कवितेंत जनावरांच्या प्रतीकांचो सुंदर तरेन वापर करता.
उत्तर आधुनिक हो एक संवेदनशील काळ, ह्या काळांत उत्तर-आर्विल्ल्या मनशाचेर जाल्ली विखंडीकरणाची प्रक्रिया आनी ताचो वेग हातूंतल्यान पुराय समाज अस्थिर आनी विखंडित जाला. ह्या प्रभावांतल्यान सादारण मनीस जंय सुटलोना थंय कलावंत आनी कवी कसो सुटत?
अस्तित्त्व कितल्याश्याच कुडक्यां भितर वाटून गेल्ल्यान त्रासून गेल्लो कवी जिणेंत येवपी अणभवांक मात उत्कटपणान मुखार वता. देखून ताची कविता एक सायकॉलॉजिकल क्रायसिसची कलाकृती जाता. ताचो एकसुरेपणाचो मानसीक आशय सहज, स्वयंस्फूर्तपणान 'हांव कोंकणगार' हे कवितेंतल्यान तो वर्णन करता.
धोणकाराच्य सुण्याक
ना धोबी ना घर
म्हाका ते सगळे जाय
पूण हांव कोणाचोच न्हय
वर्तमानाचेर दिल्ली सडेतोड प्रतिक्रिया म्हळ्यार कविता, पूण ही प्रतिक्रिया भोळी न्हय. मनशाळी आणि सैमीक अशी दोनूय वटांनी धार आशिल्ली ती तरसाद. फटिंगपण, फट आश्वासनं आनी दांभिक प्रवृत्तींचेर उजवाड घालपी 'हांव आसा'; विखंडित जाल्ल्या समाजांत नेटान वाडूंक लागिल्ले स्वयंकेंद्रित मानसिकतेचो उपहास करपी 'ये सेल्फी काड'; सर्गेस्त गुरुदत्त हाच्या ‘प्यासा’ सिनेमाचो उगडास हाडपी 'एका मेल्ल्याचीं सवालां' ह्या कवितांतल्यान भितरलो कवी समेस्त मनीसजातीचेर उपरोधाची नदर मारता. समाजीक ढोंगीपणा हो उपभोगवाद आनी जायरातबाजीच्या जाळांत सांपडून ताकाच सुखदिणें वास्तव मानपी समाजाचो सभाव. 'मोरन आनी कवी' हे कवितेंतल्यान भपक्यांक भूलपी अशे वृत्तीचेर बडी मारतना भितरलो कवि फटकीरें समाजीक वास्तव मान्य करता,
आतां काल एकलो हांगा मेला
पेट करूंक गत ना, देकून इगर्जेंत घांटय व्हाजली ना
पुरस्कार हासतात, बुक नाचतात
कोणाकय खबर ना, कोणाकय फिकीर ना
कवी जाल्ल्या कर्माक एक चिमटी सुख ना
कविच्या मरणाक एक थेंबो दूक ना
समाजीक भान आशिल्ल्यो कविता वाचप्यांच्या काळजा मेरेन पावचे पासत तिचो स्वतंत्र आवाज भोंवतणच्या बोवाळांत स्वताभितर प्रतिध्वनीत जावप इतलेंच अपेक्षित नासता. समाजीक मंथनातल्यान मेळिल्लीं अणभवांचीं माणकां–मोतयां, कवि लिपयना. त्या मंथनाचो स्वताचेर जाल्लो परिणाम लेगीत तो प्रामाणिकपणान वाचप्यां मुखार दवरता. 'भितरलो कवि' आदीं समजूंक नाशिल्ल्यो अनुभूती समजता .... आयकता.... , आनी निर्णया मेरेन येवन ताची स्वयं जागृताय म्हण्टा, ...भोवशा, भितरलो कवीच समजयता खंयच्याच विचार प्रणालीच्या वर्तुळा भितर फिरत रावनाशिल्ल्यान ह्या कवितांचे व्यापकतेक मर्याद पडना. भोंवतणी धीटायेन पळवन 'आज हांव स्वतंत्र' सारके कवितेंतल्यान मनशा-मनशा मदीं निर्माण जाल्ली दुस्मानकाय, दुस्वास, वासना - विकृती हांचेर प्रतिक्रिया म्हूण तो मनीस सोडून हेर कसलोय जल्म घेवपाची तयारी दाखयता. बेर्टोल्ट ब्रेक्ट हाणें १९२०त रोजा लग्झम्बर्ग हिच्या खुना उपरां 'बुडिल्ले चलये विशीं' ही कविता बरयल्ली. ते कवितेचो उगडास हाडपी 'आज हांव स्वतंत्र' हे कवितेंतल्यो कांय वळी वाचप्याच्या मनांत घर करून रावतात.
एकाच धूव आसली
वळवळच्ये आवयक राकूंक
मध्यानेर आस्पत्रेक गेल्ली
पूण फाटीं आयलीच ना बगर खबर आयली
रातचें चेडवांनी भोंवूंक नजो म्हळ्ळी
-शैलेंद्र मेहता